व्हर्टिकल फार्मिंग । शेतकऱ्यांसाठी मोठ्या कमाईची संधी, माती-पाणी-हवामानावर अवलंबून रहावे नाही लागणार

शेतकऱ्यांसाठी मोठ्या कमाईची संधी

नवी दिल्ली : भारत जगातील सर्वाधिक फळे आणि भाज्यांचे उत्पादक देश आहे. भारतात एक खास प्रकारची शेती तयार केली गेली आहे, ज्यामध्ये शेतकर्‍यांना बरेच फायदे मिळतात. त्याचे नाव व्हर्टिकल फार्मिंग(उभी शेती) आहे, ज्याच्या मदतीने शहरी भागातही शेती करता येते. पारंपारिक शेतीच्या तुलनेत पीक अवघ्या आठ आठवड्यांत तयार होईल. ज्या ठिकाणी माती कमी आहे अशा ठिकाणीही या प्रकारची शेती करता येते. दिल्ली, मुंबई, कोलकाता किंवा चेन्नईसारख्या दाट लोकवस्ती असलेल्या मेट्रो शहरांमध्येही या प्रकारची शेती शक्य आहे. (Great income opportunities for farmers through Vertical farming, not having to depend on soil-water-climate)

तसेच किटकनाशके देखील आवश्यक नाहीत. व्हर्टिकल फार्मिंग ही एक प्रकारचा शेती आहे, ज्यामध्ये फळ व भाजीपाला उत्पादने एका थरच्या वर इतर थर ठेवून बनविली जातात. आज आम्ही आपल्याला या शेतीबद्दल बर्‍याच महत्त्वाच्या गोष्टी सांगणार आहोत. संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या अंदाजानुसार 2050 पर्यंत जगातील लोकसंख्या सुमारे 10 अब्ज होईल. अशा परिस्थितीत अन्नधान्य उत्पादनातही 70 टक्क्यांनी वाढ करावी लागेल. तसेच, शेतीसाठी नवीन तंत्रज्ञान आणि नाविन्यपूर्ण पद्धती आवश्यक असतील. व्हर्टिकल फार्मिंग येथे मदत करू शकते.

वीज, पाणी आणि मातीसारख्या समस्या टाळता येतात

सर्वप्रथम, जर आपण भारतातील व्हर्टिकल फार्मिंगच्या संभाव्यतेबद्दल बोललो तर लाखो शेतकऱ्यांसाठी हा एक चांगला पर्याय ठरू शकेल. परंतु, यासाठी सर्वात मोठे आव्हान हे आहे की या नवीन तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने किती शेतकऱ्यांना शेती करावीशी वाटते. या प्रकारची शेती शेतकऱ्यांना कीटकनाशके, खते, मातीचे खराब आरोग्य आणि बेरोजगारीसारख्या समस्यांना सामोरे जाण्यास मदत करू शकते. भारतातील शेतक्यांनाही पुरेशी वीज, किमान आधारभूत किंमत आणि पाणीटंचाई यासारख्या समस्यांना सामोरे जावे लागते. तथापि, सुरुवातीच्या काळात व्हर्टिकल फार्मिंगसाठी पायाभूत सुविधांसाठी मोठ्या प्रमाणात खर्च करावा लागतो.

कशी करायचे व्हर्टिकल फार्मिंग?

व्हर्टिकल फार्मिंग वेगवेगळ्या आकारात विकसित करता येते. व्हर्टिकल फार्मिंगची लागवड हायड्रोपोनिक, एयरापॉनिक आणि एक्वापॉनिक अशा तीन प्रकारे केली जाऊ शकते. हायड्रोपोनिक सिस्टममध्ये, मातीशिवाय वनस्पती वाढतात. या प्रकारच्या शेतीत, वनस्पतींची मुळे एका प्रकारचे पोषकद्रव्य असलेल्या द्रावणामध्ये बुडविली जातात. या सोल्यूशनमध्ये सूक्ष्म पोषक घटकांची संख्या असते. वनस्पतींना सपोर्ट करण्यासाठी इतर प्रकारच्या सामग्रीचा वापर देखील केला जातो. एक्वापॉनिक सिस्टममध्ये वनस्पती आणि मासे एकाच इकोसिस्टममध्ये तयार केले जातात. तर, एरोपॉनिक सिस्टममध्ये माती किंवा कोणतेही द्रव आवश्यक नाही. एअर चेंबरमध्ये आवश्यक पोषक द्रव्यांच्या मदतीने मिसळले जातात. त्यातील पाण्याचे सेवन जवळपास नसल्यातच जमा असते.

हवामानाशिवाय चांगले उत्पादन

या प्रकारच्या शेतीच्या माध्यमातून एक एकरामध्ये सुमारे चार ते पाच एकर शेती तयार होते. शेतकऱ्यांनाही हवामानावर अवलंबून राहण्याची गरज नाही. व्हर्टिकल फार्मिंग पडीक इमारतीतही करता येते. ही शेती पर्यावरण आणि शेतकर्‍यांच्या आरोग्याच्या दृष्टीनेही उत्कृष्ट मानली जाते.

व्हर्टिकल फार्मिंगबद्दल माहिती कोठे मिळेल?

व्हर्टिकल फार्मिंग तंत्रज्ञान केवळ 2019 मध्ये भारतात सादर केले गेले. भारतीय कृषी संशोधन संस्था (ICAR) तांत्रिक पातळीवर कार्यरत आहे. तथापि, अद्याप अशी शेती भारतात मोठ्या प्रमाणात केली जात नाही.

व्हर्टिकल फार्मिंग सुरू करण्यासाठी किती खर्च येतो?

लोकसंख्येनुसार भारत या प्रकारच्या शेतीसाठी योग्य ठिकाण असल्याचे सिद्ध होऊ शकते. इथल्या किरकोळ बाजाराव्यतिरिक्त हॉटेल, फूड चेन, रेल्वे कॅटरिंग, परदेशी खाद्य सेवा कंपन्या इत्यादींमध्ये भाज्या व फळांचा चांगला वापर होत आहे. जर शेतकर्‍याची स्वत: ची जमीन असेल तर दर 5 वर्षांसाठी त्याला प्रति एकर जागेवर सुमारे 30.5 लाख रुपये खर्च करावे लागतील.

अनुदान आणि कर्जाचीही तरतूद

उदाहरणार्थ, टोमॅटो पिकाच्या तयारीसाठी, दर एकरी पिकासंबंधित खर्च सुमारे 9 लाख रुपये आहे. परंतु यातून सुमारे 33.5 लाख रुपये शेतकऱ्यांना मिळू शकतात. जर शेतकऱ्याला हवा असेल तर तो कृषी कर्ज म्हणून 75 टक्के रक्कम घेऊ शकतो. राष्ट्रीय फलोत्पादन मंडळामार्फतही शेतकऱ्यांना 20 टक्के अनुदान मिळते. (Great income opportunities for farmers through Vertical farming, not having to depend on soil-water-climate)

इतर बातम्या

कोरोनाच्या नव्या प्रकारामुळे डोळे होतायत खराब, ऐकण्याच्या क्षमतेवरही परिणाम! वाचा तज्ज्ञ काय म्हणतात…

आधी संजय राऊतांना मैदानात उतरवलं, आता स्वत: सायकलवर प्रचार, धैर्यशील मानेंनी बेळगाव पिंजलं!