डिमेंशियाच्या वाढत्या जोखमीसाठी वायू प्रदूषण ठरतंय कारणीभूत ? अहवालातून माहिती आली समोर
संशोधनानुसार, उच्च पातळीचे सूक्ष्म कण असलेल्या हवेच्या दीर्घकाळापर्यंत संपर्कात राहणे हे सतत स्मृतिभ्रंशाशी संबंधित आहे.
नवी दिल्ली : प्रदूषित हवेत श्वासोच्छ्वास करण्यामुळे डिमेंशियाची (Dementia) जोखीम वाढू शकते. प्रदूषित हवेचा (air pollution) डिमेंशियाशी संबंध जोडलेला आहे. ज्यामुळे लाखो नागरिकांना त्रास देणार्‍या अल्झायमर रोगासारख्या परिस्थितीस प्रतिबंध करण्यासाठी हवेचा दर्जा चांगला राखण्यासाठी कडक उपाय करणे महत्वाचे ठरते.
हार्वर्ड चॅन स्कूल ऑफ पब्लिक हेल्थच्या संशोधकांच्या मते, उच्च पातळीचे सूक्ष्म कण असलेल्या हवेच्या तीव्र संपर्कात राहणे हे सतत स्मृतिभ्रंशाशी संबंधित होते. या संशोधकांनी आधीच्या 14 अभ्यासांचे विश्लेषण केले होते. कणांची सरासरी वार्षिक पातळी यूएस एन्व्हायर्नमेंटल प्रोटेक्शन एजन्सीच्या मानकांपेक्षा (12 मायक्रोग्राम प्रति घनमीटर हवा) – कमी असतानाही डिमेंशियाशी संबंध कायम होता.
जगभरात सुमारे 57 दशलक्ष लोकांना स्मृतिभ्रंश आहे, आणि अल्झायमर रोग असलेल्या रूग्णांसाठी कोणताही इलाज नाही. या आजाराचा अमेरिकेतील सुमारे 6 दशलक्ष लोकांवर परिणाम होतो.
केवळ 2 मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटर वार्षिक पातळी कमी केल्यानेही स्मृतिभ्रंश दर कमी होऊ शकतो, असे हार्वर्ड येथील प्राध्यापकांनी सांगितले. त्यांनी BMJ वैद्यकीय जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेला अभ्यास लिहिण्यास मदत केली.
जानेवारीमध्ये, EPA ने त्याची वार्षिक सूक्ष्म कण मानके (standards) सध्याच्या 12 मायक्रोग्रामपेक्षा कमी करून 9 ते 10 मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटर हवेमध्ये बदलण्याचा प्रस्ताव सादर केला. यूके सारख्या इतर देशांची मानके कमी आहेत. बर्कले अर्थ शास्त्रज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, दररोज एक सिगारेट ओढणे हे अंदाजे 22 मायक्रोग्राम प्रति घनमीटर हवेच्या पातळीइतके आहे.
सूक्ष्म कण, ज्याला PM2.5 असेही म्हणतात, त्यात मानवी केसांच्या व्यासाच्या 30% बिट असतात. ईपीएनुसार, त्यांचा लहान आकार त्यांना मनुष्याता फुफ्फुसात खोलपर्यंत जाऊ देतो व आणि रक्तातही प्रवेश करू देतो. PM2.5 च्या संपर्कात आल्यास हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग, टाइप 2 मधुमेह आणि फुफ्फुसाचा कर्करोग होण्याचा तसेच अकाली मृत्यू होण्याची शक्यता असू शकते.
जागतिक आरोग्य संघटनेने केलेल्या शिफारसीनुसार, सरासरी वार्षिक PM2.5 पातळी 5 मायक्रोग्रामपेक्षा कमी असावी — परंतु जवळजवळ संपूर्ण जागतिक लोकसंख्या ही मर्यादा ओलांडणाऱ्या हवेचे श्वसन करते. प्रदुषणाच्या विस्‍तृततेमुळे स्‍मृतीभ्रंश होण्‍यासाठी पार्टिक्युलेट मॅटर हा एक जोखमीचा घटक बनतो, मात्र त्याचा परिणाम स्मोकिंग सारख्या घटकांपेक्षा कमी होता, असे संशोधकांनी सांगितले आहे.
नायट्रोजन डायऑक्साइड आणि नायट्रोजन ऑक्साईड, या इतर दोन प्रदूषकांचा देखील स्मृतिभ्रंशाच्या जोखमीशी संबंध असू शकतो. संशोधकांच्या म्हणण्यानुसार हे कनेक्शन कमी अभ्यासांवर आधारित होते आणि ते तितकेसे ठोस नसू शकते.