मुंबईः चहा हे भारतातील सर्वात आवडत्या पेयांपैकी एक आहे. त्याचे सेवन कितपत फायदेशीर आहे किंवा त्यामुळे नुकसान होऊ शकते याबाबत अभ्यासात तज्ज्ञांची वेगवेगळी मते आहेत. साधारणपणे, शरीरातील उर्जेचा प्रसार आणि आळस दूर करण्यासाठी (overcome laziness) चहाचे सेवन केले जाते, परंतु तुम्हाला माहित आहे का की काही प्रकारचे चहा केवळ पिण्याच्याच नव्हे तर आरोग्याच्या दृष्टीनेही तुमच्यासाठी विशेषतः फायदेशीर ठरू शकतात. सी-बकथॉर्नच्या पानांपासून (leaves of C-buckthorn)तयार केलेला चहा देखील अतिशय फायदेशीर पेय म्हणून ओळखला जातो. सी-बकथॉर्न ही एक प्रकारची औषधी वनस्पती आहे. त्याची पाने, फुले आणि फळे अनेक प्रकारची औषधे तयार करण्यासाठी वापरली जातात.
तज्ज्ञांच्या मते त्याच्या पानांपासून बनवलेला चहा खूप फायदेशीर आहे. सी-बकथॉर्नवर केलेल्या एका अभ्यासात, संशोधकांना असे आढळून आले की अनेक प्रकारच्या दीर्घकालीन आरोग्य समस्यांमध्ये त्याचा तुम्हाला विशेष फायदा (Special advantage) होऊ शकतो.
बकथॉर्न ही सी बकथॉर्न वंशातील सर्वात प्रसिद्ध वनस्पती आहे, ज्यामध्ये फक्त दोन प्रजातींचा समावेश आहे. त्याचा दुसरा प्रकार, विलो सी बकथॉर्न, फक्त पूर्व आशियातील काही प्रदेशांमध्ये वाढतो. पण बकथॉर्न पश्चिम युरोपपासून पाकिस्तानपर्यंत प्रसिद्ध आहे. हे लहान झाड किंवा डायओशियस झुडूप लोकोव्ये कुटुंबातील आहे आणि युरोप आणि आशियातील समशीतोष्ण हवामानात वाढते. सी बकथॉर्न सजावटीच्या वनस्पतींशी संबंधित आहे, कारण त्याचे स्वरूप कोणत्याही बाग प्लॉट आणि पार्कला सजवेल. झाडाची उंची 3-5 मीटर असते आणि त्याचे खोड राखाडी सालाने झाकलेले असते. त्याची चव काहीशी आंबट असते.
अभ्यासातून मिळालेल्या माहितीच्या आधारे, आरोग्य तज्ञ म्हणतात की सी-बकथॉर्नच्या पानांपासून तयार केलेला हा चहा वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करणार्या लोकांसाठी खूप प्रभावी ठरू शकतो. शरीरातील अतिरिक्त चरबी कमी करण्यापासून ते व्हिसेरल फॅट जमा होण्यापासून रोखण्यापर्यंत सर्व गोष्टींसाठी याचा वापर केला जाऊ शकतो. उंदरांवर केलेल्या संशोधनात, तज्ज्ञांना असे आढळून आले की सी-बकथॉर्न अर्काने एका महिन्याच्या आत उंदरांमधील व्हिसेरल चरबी लक्षणीयरीत्या कमी केली. मानवांमध्ये देखील त्याच्या सेवनाबद्दल अनेक प्रकारचे आरोग्य फायदे झाले आहेत.
संशोधनात असे आढळून आले आहे की जे लोक सी-बकथॉर्न चहाचे सेवन करतात त्यांना एक्जिमा होण्याचा धोका कमी असतो. जर्नल ऑफ न्यूट्रिशनल बायोकेमिस्ट्रीमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात, संशोधकांनी चार महिन्यांपर्यंत दररोज सी बकथॉर्न चहाचे सेवन करणाऱ्या लोकांमध्ये एक्जिमाच्या लक्षणांमध्ये लक्षणीय सुधारणा दिसून आली. सी-बकथॉर्नचे पूरक आहार आरोग्यासाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर ठरू शकते. संशोधकांचे म्हणणे आहे की त्वचेच्या अनेक सामान्य समस्या टाळण्यासाठी त्याचे सेवन हा एक चांगला पर्याय ठरू शकतो.
सी-बकथॉर्नच्या पानांमध्ये असलेल्या संयुगेमध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म देखील असतात जे संधिवात सारख्या जळजळ कमी करण्यास मदत करतात. भारतात झालेल्या एका अभ्यासात, संशोधकांना असे आढळून आले की उंदरांमध्ये संधिवात उपचारांसाठी ते खूप प्रभावी ठरू शकते. संधिवातासारख्या समस्यांचा धोका कमी करण्यासाठी या चहाचे सेवन अत्यंत प्रभावी असल्याचे शास्त्रज्ञांना आढळले आहे. याच्या पानांचा अर्क आणि चहा शरीरातील जळजळ कमी करण्यासाठी फायदेशीर असल्याचे आढळून आले आहे.