मातीतून आकाशाकडे! युरी गागारिनची प्रेरणादायी आणि भावनिक गाथा एकदा नक्की वाचा
आज जरी अंतराळ पर्यटनाचे स्वप्न साकार होत असले, तरी ते नेहमीच असे नव्हते. कठोर प्रशिक्षण आणि परीक्षा याशिवाय नशिबाची साथ असेल तरच माणूस अंतराळात जाऊ शकतो. अशा परिस्थितीत पहिल्या अंतराळवीराचे उड्डाण किती कठीण झाले असेल, तेही जेव्हा दुग्ध उत्पादक कुटुंबात जन्मलेला युरी गागारिन या पदावर पोहोचला होता. रशियात ९ मार्च रोजी जन्मलेला हा शेतकऱ्याचा मुलगा अवकाशात जाणारा जगातील पहिला माणूस कसा बनला ते जाणून घेऊया.
अंतराळात जाणारी जगातील पहिली व्यक्ती युरी गागारिनचे वडील डेअरी फार्मर म्हणून काम करत होते. पहिल्या वर्षी शिकण्यासाठी तो शाळेत गेला तेव्हा दुसरे महायुद्ध सुरू झाले आणि त्याची शाळा जर्मन सैनिकांनी जाळली. हे गाव जर्मन सैनिकांनी ताब्यात घेतले. यामुळे युरी आणि त्याच्या कुटुंबाला खूप यातना सहन कराव्या लागल्या.
जर्मन सैनिकांनी शाळा जाळली
युरी गागारिनची अंतराळवीर बनण्याची कथा त्याच्या संघर्षाची आणि उत्कटतेची सांगते. युरी अलेक्सेविच गागारिन यांचा जन्म ९ मार्च १९३४ रोजी तत्कालीन सोव्हिएत युनियन (USSR) मध्ये झाला. स्मोलेन्स्क ओब्लास्टमधील क्लुशिनो गावातील रहिवासी, त्याच्या पालकांच्या चार मुलांपैकी तो तिसरा होता. त्याचे वडील दुग्धव्यवसायाचे काम करत होते. पहिल्या वर्षी शिकण्यासाठी तो शाळेत गेला तेव्हा दुसरे महायुद्ध सुरू झाले आणि त्याची शाळा जर्मन सैनिकांनी जाळली. हे गाव जर्मन सैनिकांनी ताब्यात घेतले. यामुळे युरी आणि त्याच्या कुटुंबाला खूप यातना सहन कराव्या लागल्या. असे म्हणतात की जेव्हा त्यांचे गाव पुन्हा रशियाच्या ताब्यात आले तेव्हा त्यांना बराच काळ रुग्णालयात राहावे लागले.
शिक्षकांमुळे विमानांबद्दलची आवड निर्माण झाली : हे वर्ष १९४६ होते, युरीचे कुटुंब गझात्स्क येथे गेले, जिथे त्याने पुढील शिक्षण घेतले. शाळेत युरीला गणित आणि विज्ञान शिकवणारे शिक्षक विमानाचे पायलट होते. त्यांच्यामुळे युरीची विमानांबद्दलची आवड जागृत होऊ लागली. दरम्यान, त्यांच्या गावात एक लढाऊ विमान कोसळल्याने त्यांची उत्सुकता आणखीनच वाढली. या स्वारस्यामुळे, युरीला त्याच्या शाळेच्या गटात समाविष्ट केले गेले, ज्याने विमानाचे मॉडेल बनवले.
अशा प्रकारे युरी पायलट झाला.
जेव्हा युरी फक्त १६ वर्षांचा होता, तेव्हा त्याला मॉस्कोजवळील ल्युबर्ट्सी स्टील प्लांटमध्ये फाउंड्रीमॅन म्हणून शिकाऊ उमेदवारी मिळाली. यासोबतच त्यांनी पुढील शिक्षणही सुरू ठेवले. यावेळी त्यांनी स्थानिक फ्लाइंग क्लबमधून सोव्हिएत एअर कॅडेट म्हणून प्रशिक्षणही घेतले. या प्रशिक्षणादरम्यान युरीने बायपोलर आणि याकोव्हलोव्ह याव-१८ उडवायला शिकले. १९५५ मध्ये, युरी गागारिनने ओरेनबर्गमधील चेकालोव्स्की हायर एअर फोर्स पायलट स्कूलमध्ये प्रवेश घेतला. पुढच्याच वर्षी तो मिग-१५ उडवण्याच्या प्रशिक्षणात सामील झाला. या वेळी दोनदा नापास झाल्यास प्रशिक्षणातून बाहेर फेकले जाईल, अशी भीती त्याला वाटू लागली. तथापि, त्यांनी हार मानली नाही आणि प्रशिक्षकांच्या मदतीने त्यांना अखेर यश मिळाले आणि १९५७ मध्ये त्यांनी एकट्याने उड्डाण करण्यास सुरुवात केली.
अंतराळ कार्यक्रमासाठी निवडले.
मिग-१५ च्या यशस्वी उड्डाणानंतर, युरी यांना १९५७ मध्येच सोव्हिएत युनियन हवाई दलात लेफ्टनंट पद मिळाले. त्याने १६६ तास, ४७ मिनिटे उड्डाणाचा अनुभवही मिळवला. यानंतर तो नॉर्वेच्या सीमेजवळ तैनात झाला. दोनच वर्षांनंतर, जेव्हा रशियाचे लुना-३ उड्डाण यशस्वी झाले, तेव्हा अवकाश संशोधन कार्यक्रमात उत्तर प्रदेशची आवड जागृत होऊ लागली. हे पाहून त्याची सोव्हिएत अवकाश कार्यक्रमासाठी निवड झाली. १९५९ मध्ये, गॅगारिन यांना वरिष्ठ लेफ्टनंट बनवण्यात आले. वैद्यकीय आणि इतर कठोर चाचण्यांनंतर त्यांची वास्तॉक कार्यक्रमासाठी निवड झाली. यासाठी युरीने वय, वजन, उंची असे अनेक निकष पूर्ण केले. त्याच्यासह एकूण २९ वैमानिकांची निवड करण्यात आली, तर एकूण १५४ वैमानिक शर्यतीत सहभागी झाले होते. त्यानंतर टॉप २० वैमानिकांची निवड करण्यात आली, ज्यामध्ये यूपी गागारिनचाही समावेश होता. या सर्व वैमानिकांना ऑलिम्पिक खेळाडूसारखे कठोर प्रशिक्षण देण्यात आले.
१९६१ मध्ये यशाचे उंच उड्डाण होते.
सर्व प्रशिक्षण आणि इतर औपचारिकता पूर्ण केल्यानंतर, १२ एप्रिल १९६१ रोजी, यूपी गॅगारिनने अंतराळात उड्डाण केले आणि असे करणारा तो जगातील पहिला माणूस बनला. कझाकस्तानमधील बायकोनूर कॉस्मोड्रोम येथून त्यांनी व्होस्टोक-१ या अंतराळयानाद्वारे यशस्वी उड्डाण केले. पहिल्या पाच टप्प्यातील इंजिनांनी त्याचे वाहन दुसऱ्या टप्प्यावर नेले. नंतर कोर इंजिनने युरीचे वाहन उपनगरीय प्रक्षेपण मार्गावर लाँच केले. यानंतर, पुढील उच्च टप्प्यात, वाहन त्याच्या कक्षेत पोहोचले आणि १०८ मिनिटे अंतराळात चक्कर मारून परत आले. अशाप्रकारे युरी गागारिन हा अवकाशातून पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणा घालणारा पहिला व्यक्ती ठरला.
