Azadi Ka Amrit Mahotsav: झाशीची राणी लक्ष्मीबाई, अशी एक नायिका जिच्या नावाने इंग्रज थरथर कापायचे
जेव्हा इंग्रजांना राजा गंगाधर राव यांच्या मृत्यूची माहिती मिळाली तेव्हा त्यांनी राणीचा दत्तक मुलगा बालक दामोदर राव याला झाशीचा उत्तराधिकारी म्हणून स्वीकारण्यास नकार दिला आणि राज्य बळकावण्याच्या धोरणानुसार झाशी ब्रिटिश साम्राज्यात विलीन करण्याचा निर्णय घेतला.
हातात तलवार घेऊन, ती तिच्या सारंग घोड्यावर स्वार होऊन, इंग्रजांशी लढायला निघाली होती, आपल्या दत्तक मुलाला पाठीवर कपड्यात बांधून, युद्ध झाशीपासून काल्पीपर्यंत आणि नंतर ग्वाल्हेरपर्यंतचालली होतो . शूर स्त्री तिला दिली गेली त्याला देश आणि कर्तव्यासाठी आपल्या प्राणाची आहुती द्यावी लागली. ही नायिका दुसरी तिसरी कोणी नसून राणी लक्ष्मीबाई (Rani Lakshmibai )होती, तीच लक्ष्मीबाई होती जिला इंग्रजांनी( British) अनेक प्रलोभने दिली, पण राज्याच्या हडपण्याच्या धोरणाविरुद्ध तिने अशा प्रकारे युद्धाची घोषणा केली की इंग्रजही हादरले. 18 जून 1858 रोजी ग्वाल्हेरमध्ये इंग्रजांशी झालेल्या युद्धात (War)ती शहीद झाली होती . TV9 च्या या खास मालिकेत तुम्हाला त्याच महान नायिकेच्या जीवनकथेची ओळख करून देणार आहोत.
काशी येथे जन्म झाला
राणी लक्ष्मीबाई यांचा जन्म 19 नोव्हेंबर 1828 रोजी काशी येथे झाला, वडील मोरोपंत तांबे आणि आई भागीरथीबाई यांनी तिचे नाव मणिकर्णिका ठेवले, परंतु त्यांना प्रेमाने मनू असे संबोधले जात होते, आई भागीरथीबाई यांचे निधन झाले तेव्हा त्या चार वर्षांच्या होत्या, म्हणून वडील मोरोपंत त्यांना घेऊन बिठूर पेशवे बाजीराव यांच्याकडे गेले
पेशव्यांनी छबिली नाव दिले
मोरोपंत तांबे हे पेशवे बाजीरावाचे दरबारी होते, घर सांभाळणारे कोणी नव्हते, म्हणून ते मनूला दरबारात आणायचे, त्याच्या चंचल स्वभावामुळे ती काही दिवसातच सर्व दरबारींची लाडकी झाली, स्वतः पेशवे बाजीराव दुसरा यांना मनूचा खेळकर स्वभाव खूप आवडायचा, त्यानी स्वतः मनूला छबिली असे नाव दिले आणि ते त्याला प्रत्येक वेळी याच नावाने हाक मारायचे.
बिठूरमध्ये नानासाहेबांसोबत डावपेच शिकले
मनूला मुले नसताना पेशवा बाजीराव द्वितीय यांनी १८२७ मध्ये नाना साहेबांना दत्तक घेतले, मनू बिथूरला आल्यानंतर दोघेही एकत्र वाढले आणि घोडेस्वारी, तलवारबाजी, मल्लविद्या यासह इतर युद्धकला शिकल्या, शस्त्रास्त्रांसह त्यांनी धर्मशास्त्रही शिकले. दोघेही एकत्र हत्तीवर स्वार होऊन युद्धशास्त्राचे ज्ञान घेत असत.
1842 मध्ये राजा गंगाधर राव यांच्याशी विवाह केला
1842 मध्ये लक्ष्मीबाईंचा विवाह झाशीचे राजे गंगाधर राव यांच्यासोबत मोठ्या धूमधडाक्यात झाला. बिथूरची मनू आणि छबिली आता झाशीची राणी लक्ष्मीबाई बनली होती. 1851 मध्ये, लक्ष्मीबाईंना पुत्ररत्न प्राप्त झाले, केवळ चार महिन्यांनंतर मुलगा मरण पावला. त्यामुळे राजे गंगाधर राव फारच खचले आले आणि ते आजारी पडू लागले. त्यांनी त्यांच्याच घराण्यातील वासुदेव नेवाळकर यांचा मुलगा आनंदराव यांना दत्तक घेतले व त्याचे नाव दामोदर गंगाधराव ठेवले.
21 नोव्हेंबर 1853 रोजी राजा गंगाधर राव यांचे निधन झाले आणि राणी लक्ष्मीबाई यांच्यावर दुःखाचा डोंगर कोसळला.
स्वतःची काळजी घेतली आणि युद्धाची घोषणा केली
जेव्हा इंग्रजांना राजा गंगाधर राव यांच्या मृत्यूची माहिती मिळाली तेव्हा त्यांनी राणीचा दत्तक मुलगा बालक दामोदर राव याला झाशीचा उत्तराधिकारी म्हणून स्वीकारण्यास नकार दिला आणि राज्य बळकावण्याच्या धोरणानुसार झाशी ब्रिटिश साम्राज्यात विलीन करण्याचा निर्णय घेतला.लक्ष्मीबाईंनी जॉन लँग नावाच्या ब्रिटीश वकिलाची भेट घेऊन लंडनच्या कोर्टात दावा दाखल केला पण तो फेटाळण्यात आला. यानंतर लक्ष्मीबाईंनी स्वतःची काळजी घेतली आणि स्वयंसेवकांची फौज तयार करून युद्धाची घोषणा केली.
इंग्रजांनी झाशीवर हल्ला केला
1857 च्या क्रांतीचे मुख्य केंद्र झाशी बनले होते, इंग्रज राणीच्या नावानेही हादरत होते, राणी लक्ष्मीबाईंनीही इंग्रजांचे आमिषे स्वीकारण्यास नकार दिला होता, त्यामुळे ब्रिटिश अधिकारी कमालीचे संतापले होते, त्यामुळे अचानक 1858 मध्ये इंग्रजांनी झाशीवर हल्ला केला. राणीची फसवणूक झाली आणि इंग्रज किल्ल्यात घुसले. तिने दामोदरला पाठीवर बांधले आणि हातात नंग्या तलवार घेऊन ती इंग्रजांशी लढू लागली. इंग्रजांचे सैन्य वाढत गेले, तेव्हा विश्वासू लोकांच्या सांगण्यावरून राणी काल्पी किल्ल्याकडे निघाली.
इंग्रज कर्णधार ह्यू रोज काल्पीला पोहोचला
राणी लक्ष्मीबाई काल्पी किल्ल्यावर पोहोचल्या, नाना साहेब आणि त्यांचे सेनापती तात्या टोपे आणि इतर विश्वासपात्रांनी ब्रिटीशांना पराभूत करण्यासाठी रणनीती बनवली, त्यांना जवळच्या राजांनाही बोलावले, परंतु त्यांना व्यापक पाठिंबा मिळाला नाही. येथे ब्रिटिश जनरल ह्यू रोज राणी लक्ष्मीबाईच्या मागे काल्पीला पोहोचले.7 मे 1858 रोजी कोंच परिसरात घनघोर युद्ध झाले, परंतु इंग्रजांना यश मिळाले आणि ते किल्ल्यावर पोहोचले. 22 मे रोजी ह्यू रोजने 20 तास सतत गोळीबार केला आणि शेवटी किल्ल्यात प्रवेश केला. इंग्रज अधिकाऱ्याची योजना राणी लक्ष्मीबाईंना मृत किंवा जिवंत पकडण्याची होती, परंतु लक्ष्मीबाई, नाना साहेब आणि तात्या टोपे यांनी किल्ल्या गुप्त मार्गाद्वारे सोडल्या पसार झाल्याने ते निराश झाले.
ह्यू रोज बंडखोर नेत्यांमध्ये त्या एकमेव पुरुष मानत
काल्पी किल्ला सोडल्यानंतर, राणी लक्ष्मीबाई यांच्या संयुक्त सैन्याने ग्वाल्हेरमधील एक किल्ला ताब्यात घेतला आणि इंग्रजांशी तिसऱ्या चकमकीची तयारी सुरू केली. इंग्रज अधिकारी ह्यू रोजला आता राग आला होता, म्हणूनच तो राणीच्या मागे ग्वाल्हेरला पोहोचला. 18 जून1858 रोजी ग्वाल्हेरजवळ सराई येथे ब्रिटीश सैन्याशी लढताना राणी लक्ष्मीबाई वीरगती प्राप्त झाली .युद्धाच्या अहवालात, ब्रिटिश जनरल ह्यू रोज यांनी लिहिले – ‘राणी लक्ष्मीबाई तिच्या सौंदर्य, धूर्तपणा, चिकाटीसाठी उल्लेखनीय होत्या,पण बंडखोर नेत्यांमध्ये त्या एकमेव पुरुष होत्या’.
