घरातच अवतरले काश्मीर, नंदुरबारमध्ये फुलली केशरची शेती

जितेंद्र बैसाणे, नंदुरबार | 4 नोव्हेंबर 2023 : काश्मीर या भारताच्या नंदनवनात केशरची शेती केली जाते. पण तुम्हाला कोणी सांगितले की, सातपुड्याच्या कुशीत केशरची शेती करण्यात येते तर तुमचा विश्वास बसणार नाही. पण नंदुरबार जिल्ह्यातील तरुणाने हा भन्नाट प्रयोग यशस्वी करुन दाखवला आहे. मध्यप्रदेश आणि महाराष्ट्राच्या सीमेवर असलेल्या खेडदिगर या छोट्या खेड्यातील हर्ष मनिष पाटील या तरुणाने केशरची शेती यशस्वी करुन दाखवली. घराजवळील 15 बाय 15 च्या खोलीत त्याने हा प्रयोग केला आहे. केशर उत्पादनासाठी लागणारी वातानुकलीत रुम त्याने तयार केली आणि हा प्रयोग यसश्वी केला. राज्यातील अशाप्रकारचा हा पहिला प्रयोग असल्याचा दावा करण्यात येत आहे.

सोन्यासारखा भाव

केशराला सोन्यासारखा भाव आहे. केशर हे तोळ्यावर विक्री होते. दर्जानुसार त्याचा भाव ठरतो. केशर प्रतिग्रॅम 300 ते 1500 रुपयांपर्यंत विक्री होते. काश्मीर, हिमाचल प्रदेशात त्याचे मोठ्या प्रमाणात उत्पादन करण्यात येते. पण मागणीच्या तुलनेत केशरचे उत्पन्न अत्यल्प होते. त्यामुळेच हर्ष पाटीलने हा हाऊस फार्मिंगचा प्रयोग केला आहे.

हर्ष संगणक पदवीधर

शहादा तालुक्यातील खेडदिगर ही अगदी छोटी वस्ती आहे. हर्ष पाटील हा संगणक पदवधीर आहे. त्याने आधुनिक शेतीची कास धरली. नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करत केसर उत्पन्न सुरु केले. काश्मीरमधील मोगरा जातीचा केसरच्या फ्लोअर कंद लावून केसर शेती सुरू केली. काश्मीरमधील श्रीनगर लगत असलेल्या पॅमपूर येथून एक हजार रुपये किलो किंमतीने मोगरा जातीचा कंद आणले. घराजवळील 15 बाय 15 च्या खोलीत हा प्रयोग सुरु केला.

केशरसाठी वातानुकूलीत खोली 

हर्षने त्यासाठी वातानुकूलीत खोली तयार केली. थर्माकोल चिकटवून त्याने रुम वातानुकूलीत केली. एक सिड कंद लावल्या नंतर तीन महिन्यात त्यातून तीन-चार केसर निघतात. एक सिड कंदची 8 ते 10 वर्षांपर्यंत उत्पन्न मिळते. एका सिडमधून चार सिड तयार होतात. या प्रयोगाला अडीच ते तीन महिने होत आले आहे. यासाठी हर्षला 5 लाख रुपयांचा खर्च आला आहे. एका फुलामधून तीन केसर बाहेर पडतात. हर्षला या होम फार्मिंगमधून 300 ग्रॅम उत्पन्नाची आशा आहे. बाजारात सध्या एका ग्रॅम केसरचा भाव 500 रुपये असल्याचे त्याने सांगितले. पहिल्या वर्षी खर्चाचे गणित अधिक आहे. पण हा प्रयोग यशस्वी झाल्यास पुढील दोन वर्षांत उत्पन्नात वाढ होऊन खर्चच निघत नाही तर फायदा होतो.