PHOTO | तुमच्या या उत्पन्नावर एक रुपयाचाही लागत नाही कर, जाणून घ्या त्यासंबंधित सर्व बाबी
Tax free income sources : प्राप्तिकर कायद्यात विविध प्रकारच्या उत्पन्नावरील करात सूट मिळण्याची तरतूद आहे. यामध्ये वारसा हक्काने मिळालेल्या मालमत्तेपासून ते भेटवस्तू इत्यादींचा समावेश आहे. (You don't have to spend a single rupee on this income, know all the things related to it)
भारतात एका आर्थिक वर्षात अडीच लाख किंवा त्याहून अधिक उत्पन्न मिळविणार्‍या लोकांना कर भरावा लागतो. आयकर केवळ नोकरीच नव्हे तर इतर अनेक स्रोतांद्वारे मिळणाऱ्या उत्पन्नावरही भरावा लागतो. यामध्ये व्याजातून मिळणारे उत्पन्न, साईड व्यवसाय, कोणत्याही प्रकारची गुंतवणूक इत्यादींचा समावेश आहे. परंतु हे सर्व असूनही प्राप्तिकर कायद्यात अशा काही तरतुदी आहेत ज्या अंतर्गत सामान्य लोकांना कोणताही कर भरावा लागत नाही. म्हणजेच अशी काही स्त्रोत देखील आहेत जिथून आपल्याला उत्पन्नावर कोणताही कर भरावा लागत नाही.
शेतीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर शेतकऱ्यांना कोणताही कर भरावा लागत नाही. कर कायद्यांतर्गत कृषी उत्पन्नास सूट देण्यात आली आहे. त्याच बरोबर, याखेरीज, जर तुम्ही एखाद्या फर्ममध्ये भागीदार असाल आणि तुम्हाला त्याच्या नफ्याचा वाटा मिळाला असेल तर तुम्हाला त्यावर कोणताही कर भरावा लागणार नाही. वास्तविक, फर्मकडून आधीच त्यावर कर भरलेला असतो. हेच कारण आहे की भागीदारीत मिळविलेल्या नफ्यावर कोणताही कर आकारला जात नाही.
प्राप्तिकर कायद्याच्या कलम (56 (2) (x) नुसार अनेक प्रकारच्या भेटवस्तूंवर कोणताही कर भरावा लागणार नाही. जर तुम्हाला लग्नात 50 हजार किंवा त्याहून कमी किमतीची भेट मिळाली असेल तर त्यावर कोणताही कर भरावा लागणार नाही. तथापि, त्याच्यासाठी एक अट आहे की ही भेट केवळ लग्नाच्या दिवशी किंवा आसपासच्या तारखेलाच मिळाली पाहिजे. यामध्ये एखाद्या नातेवाईकाकडून मिळालेली भेट, वारसा किंवा मृत्यूपत्रानुसार मिळालेले गिफ्ट कर माफीच्या कक्षेत येते.
याशिवाय पंचायत / नगरपालिका, नगरपालिका समिती व जिल्हा मंडळ, छावणी मंडळ किंवा कोणतीही पायाभूत संस्था, विद्यापीठ किंवा इतर शैक्षणिक संस्था, वैद्यकीय संस्था इत्यादींकडून मिळालेल्या भेटवस्तूसुद्धा कर माफीच्या कक्षेत येतात. प्राप्तिकर कायद्याच्या कलम 12 ए आणि 12 एए अंतर्गत नोंदणीकृत चॅरिटेबल किंवा धार्मिक ट्रस्टकडून प्राप्त भेट देखील कर सूटच्या कक्षेत येते.
जर एखाद्या संस्थेने 5 वर्ष किंवा त्यापेक्षा जास्त काळ एखाद्या संस्थेत काम केले असेल तर नोकरी सोडल्यावर मिळालेल्या ग्रॅच्युइटीची रक्कम देखील कर सूटच्या कक्षेत येते. तथापि, सरकारी कर्मचार्‍यांना जास्तीत जास्त 20 लाख रुपयांच्या ग्रॅच्युइटीवरच कर सवलत मिळते. खासगी क्षेत्रातील कर्मचार्‍यांना 10 लाख रुपयांपर्यंतच्या ग्रॅच्युइटीवर कर सवलतीचा लाभ मिळतो. याशिवाय कर्मचार्‍यांच्या भविष्य निर्वाह निधीतून काढलेले पैसेदेखील कर माफीच्या कक्षेत येतात. तथापि, ही सूट 5 वर्षांपेक्षा जास्त काळ काम केल्यावरच उपलब्ध आहे.
सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधीमध्ये गुंतवणूक करणे देखील कर सूटच्या कक्षेत येते. पीपीएफमध्ये गुंतविलेल्या रकमेवर, व्याज आणि त्याच्या मॅच्युरिटीच्या कालावधीत प्राप्त झालेल्या रकमेवर कोणताही कर लागू नाही. ते ईईई प्रकारात येते.
प्राप्तिकर अधिनियमान्वये एखाद्या व्यक्तीस अभ्यासासाठी किंवा संशोधनासाठी सरकारी किंवा खासगी संस्थांकडून मिळालेल्या शिष्यवृत्तीवर किंवा अनुदानावर कर भरावा लागत नाही. शाळा, महाविद्यालय किंवा परदेशात शिक्षण घेत असताना मिळालेल्या शिष्यवृत्तीदेखील कर माफीच्या कक्षेत येतात.
एखाद्या व्यक्तीला त्याचे आई-वडिल किंवा कौटुंबिक वारसाने मिळणाऱ्या दागिने किंवा रोख रक्कमेवर कर भरावा लागत नाही. मृत्यूपत्राद्वारे मिळणाऱ्या मालमत्तेवरही कोणताही कर भरावा लागणार नाही. तथापि, अशा व्यवहारांवर आयकर विभागाद्वारे प्रश्नचिन्ह उभे केले जाऊ शकते.
