मुंबई : भाऊबीज (Bhaubeej) हा सण भाऊ-बहिणीच्या अतूट नात्याला समर्पित आहे. हिंदू कॅलेंडरनुसार, तो कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या तिथीला येतो. अनेक ठिकाणी हा सण यम द्वादशी या नावानेही ओळखला जातो. यावर्षी भाऊबीज उद्या म्हणजेच 15 नोव्हेंबर रोजी साजरी होणार आहे. कार्तिक महिन्यात येणाऱ्या सणांना आणि सणांना विशेष महत्त्व आहे. रक्षाबंधनाप्रमाणेच भाऊ-बहिणीतील प्रेमाचा उत्सव साजरा करणारा हा भाऊबीज हा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. भाऊबीजच्या शुभ दिवशी भावाला औक्षवण करण्याची परंपरा आहे. या दिवशी औक्षवण केल्यानंतर भावाला नारळ भेट देण्याचीही परंपरा आहे. हिंदू धर्मात, प्रत्येक सण साजरा करण्याशी संबंधित काही पौराणिक कथा आहेत. तसेच भाऊबीजच्या दिवशी नारळ देणे खूप शुभ असते, ज्यामुळे भाऊ-बहिणीमध्ये प्रेम आणि स्नेह कायम राहतो. नारळ दिल्याने भावांचे आयुष्य वाढते अशी धार्मिक मान्यता आहे.
पौराणिक कथेनुसार, सूर्यदेवाची पत्नी संग्या हिला दोन मुले होती. मुलगा यमराज आणि मुलगी यमुना. बहीण यमुना आपले भाऊ यमराजावर खूप प्रेम करत असे आणि त्याला आपल्या घरी येण्याची विनंती करत असे, परंतु आपल्या कामात व्यस्त असल्यामुळे यमराज आपल्या बहिणीच्या घरी जाऊ शकले नाहीत. एकदा कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या तिथीला यमराज बहीण यमुनेच्या आमंत्रणावरून तिच्या घरी पोहोचले. बहिणीच्या घरी गेल्याच्या आनंदात यमराजांनी नरकवासीयांना एक दिवसासाठी मुक्त केले.
यमराजाच्या घरी पोहोचल्यावर यमुनेने आपल्या भावाचे मोठ्या आदराने स्वागत केले आणि त्याच्या स्वागतासाठी विविध पदार्थ तयार केले आणि यमराजाला औक्षवण केले. जेव्हा यमराज यमुनेच्या घरातून निघू लागले तेव्हा त्यांनी बहिणीला तिच्या पसंतीचा वर मागायला सांगितले. आपल्या आवडीचा वर मागण्याऐवजी बहीण यमुना यमराजाला म्हणाली, “भाऊ, मला वचन दे की तू दरवर्षी माझ्या घरी येशील.” यमराजाने आपल्या बहिणीला हे वचन दिले होते, त्यानंतर भाऊदूज पारंपारिकपणे साजरा केला जातो.
हिंदू धर्मातील कोणत्याही पूजेमध्ये नारळाला विशेष महत्त्व असते आणि भाऊबीजच्या पवित्र सणाला त्याचे महत्त्व अधिक वाढते. या दिवशी नारळ भेट देण्यामागे अशीही धारणा आहे की, ज्या बहिणी आपल्या भावांना औक्षवण करून नारळ देते, त्या भावाचे आरोग्य नेहमी चांगले राहते, त्यामुळे या दिवशी नारळ देण्याची परंपरा आहे. असेही मानले जाते की या दिवशी नारळ देणे खूप शुभ असते, ज्यामुळे भाऊ-बहिणीमध्ये प्रेम आणि स्नेह कायम राहतो. नारळ दिल्याने भावांचे आयुष्य वाढते असे म्हणतात.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)