Dussehra 2023: दसरा सणाला आहे विषेश महत्त्व, का केले जाते शस्त्र पूजन?

दसरा

Image Credit source: Social Media

मुंबई : सत्यावर असत्याच्या विजयाचा सर्वात मोठा सण म्हणजे दसरा (Dussehra 2023) होय. हा सण यंदा 24 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जाणार आहे. देशभरात विजयादशमीचा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. या दिवशी शस्त्रांचे पूजन आणि रावण दहन करून ज्येष्ठांचे आशीर्वाद घेण्याची परंपरा शतकानुशतके चालत आलेली आहे. यावर्षी 24 ऑक्टोबर रोजी दसरा साजरा केला जाणार आहे. यंदा अश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्षातील दशमी तिथी 23 ऑक्टोबर रोजी सायंकाळी 5:44 वाजता सुरू होईल आणि 24 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 3:14 वाजता समाप्त होईल. उदय तिथीनुसार या वर्षी 24 ऑक्टोबरला दसरा सण साजरा केला जाणार आहे.

दसऱ्याला रावणाचा मृत्यू झाला

दसऱ्याच्या निमित्ताने दोन शुभ योगही तयार होत आहेत. या दिवशी अनेक ठिकाणी रावण दहन केले जाते. असे म्हणतात, की रावणाचा पुतळा दहन केल्याने प्रत्येक व्यक्तीचा आंतरिक अहंकार आणि क्रोध नष्ट होतो. या दिवशी दुर्गामातेच्या मूर्तींचे विसर्जनही केले जाते. असे मानले जाते की रावणाचा वध करण्याआधी काही दिवस प्रभू रामाने आदिशक्ती मां दुर्गा यांची पूजा केली आणि त्यानंतर तिच्याकडून आशीर्वाद घेऊन दशमीला रावणाचा वध केला.

विजयादशमीला महिषासुराचा वध झाला

दशमीलाच माता दुर्गेने महिषासुर नावाच्या राक्षसाचा वध केला होता. त्यामुळे ती विजयादशमी म्हणून साजरी केली जाते. रावण दहन देशभरात वेगवेगळ्या ठिकाणी होते आणि प्रत्येक ठिकाणच्या परंपरा पूर्णपणे वेगळ्या असतात. या दिवशी शस्त्रांचीही पूजा केली जाते. या दिवशी शमीच्या झाडाचीही पूजा केली जाते. या दिवशी वाहने, इलेक्ट्रॉनिक्स वस्तू, सोने, दागिने, नवीन कपडे इत्यादी खरेदी करणे शुभ असते.

दसऱ्याच्या दिवशी भगवान नीलकंठाचे दर्शन घेणे अत्यंत शुभ मानले जाते. या दिवशी नीळकंठ पक्षी पाहिल्यास सर्व वाईट कर्मे दूर होतात, असा समज आहे. नीलकंठ पक्षी हा देवाचा प्रतिनिधी मानला जातो. दसऱ्याला नीलकंठ पक्ष्याचे दर्शन घेतल्याने धन आणि संपत्ती वाढते. दसऱ्याच्या दिवशी केव्हाही नीलकंठ दिसल्यास घरात सुख-समृद्धी येते, असे मानले जाते. त्याचबरोबर तुम्ही जे काही काम करणार आहात, त्यात तुम्हाला यश मिळते.

रावण हा ज्योतिषशास्त्राचा महान अभ्यासक होता. आपल्या पुत्राला अजिंक्य बनवण्यासाठी त्यांनी नवग्रहांना आपला पुत्र मेघनादच्या कुंडलीत व्यवस्थित बसवण्याचा आदेश दिला होता. शनि महाराज हे मान्य न केल्यावर त्यांना कैद करण्यात आले. रावणाच्या दरबारात सर्व देव आणि दिग्पाळ हात जोडून उभे असत. हनुमानजी जेव्हा लंकेत पोहोचले तेव्हा त्यांनी त्यांना रावणाच्या बंधनातून मुक्त केले. रावणाच्या अशोक वाटिकेत एक लाखाहून अधिक अशोकाची झाडे तसेच दिव्य फुलांची व फळांची झाडे होती. येथूनच हनुमानजी आंबे घेऊन भारतात आले. रावण हा एक कुशल राजकारणी, सेनापती आणि स्थापत्यशास्त्राचा पारखी तसेच ब्रह्मज्ञानी आणि अनेक विषयांचा जाणकार होता. त्याला मायावी म्हटले गेले कारण त्याला जादू, तंत्र, संमोहन आणि इतर प्रकारचे जादू माहित होते. त्याच्याकडे एक विमान होते जे इतर कोणाकडे नव्हते. त्यामुळे सर्वजण त्याला घाबरत होते.

दसरा 2023 तारीख

हिंदू दिनदर्शिकेनुसार, यावर्षी अश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील दशमी तिथी 23 ऑक्टोबर रोजी संध्याकाळी 5:44 वाजता सुरू होईल आणि 24 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 3:14 वाजता समाप्त होईल. उदय तिथीनुसार या वर्षी 24 ऑक्टोबरला दसरा सण साजरा केला जाणार आहे.

दसरा 2023 रोजी दोन शुभ योग

यावर्षी दसरा सणालाही दोन शुभ योग तयार होत आहेत. या दिवशी रवि योग सकाळी 06:27 ते दुपारी 03:38 पर्यंत असेल. यानंतर हा योग 25 ऑक्टोबर रोजी संध्याकाळी 6:38 ते 06:28 पर्यंत राहील. त्याच वेळी दसऱ्यावरील वृद्धी योग दुपारी 03.40 पासून सुरू होईल आणि रात्रभर चालेल.

दसऱ्याला पान आरोग्य देते

विजयादशमीला पान खाण्याचे आणि खायला घालण्याचे आणि हनुमानजींना पान अर्पण करून त्यांचे आशीर्वाद घेण्याचे महत्त्व आहे. विड्याचे पान आदर, प्रेम आणि विजयाचे सूचक मानले जाते. त्यामुळे विजयादशमीच्या दिवशी रावण, कुंभकर्ण आणि मेघनाद दहन केल्यानंतर सुपारी खाल्ल्याने सत्याच्या विजयाचा आनंद व्यक्त होतो. त्याचबरोबर शारदीय नवरात्रीनंतर हवामानातील बदलामुळे संसर्गजन्य रोग पसरण्याचा धोका वाढतो, त्यामुळे आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून सुपारीच्या पानांच्या सेवनाने पचनक्रिया बळकट होऊन संसर्गजन्य रोगांपासून संरक्षण होते.

विजयादशी हा शुभ कार्यासाठी शुभ दिवस आहे

विजयादशमी सर्वोत्तम आहे. त्यामुळे या दिवशी सर्व प्रकारची शुभ कार्ये करता येतात. असे मानले जाते की या दिवशी सुरू केलेले कोणतेही कार्य निश्चितपणे यशस्वी होते. यामुळेच प्राचीन काळी राजे या दिवशी विजयाच्या इच्छेने युद्धासाठी निघत असत. या दिवशी ठिकठिकाणी जत्रेचे आयोजन केले जाते, रामलीलाचे आयोजन केले जाते आणि रावणाचा मोठा पुतळा बनवून दहन केले जाते. या दिवशी लहान मुलांचे पत्र लिहिणे, दुकान किंवा घराचे बांधकाम, गृहपाठ, तोंसुर, अन्नदान, नामकरण, कारण छेदन, यज्ञोपवीत संस्कार इत्यादी शुभ कार्ये करता येतात. परंतु विजयादशमीच्या दिवशी विवाह विधी निषिद्ध मानले जातात. क्षत्रिय देखील विजयादशमीच्या दिवशी अस्त्र-शास्त्राची पूजा करतात.

दसऱ्याला शस्त्रपूजन केले जाते

दसऱ्याच्या दिवशी शस्त्रांची पूजा करण्याची परंपरा शतकानुशतके जुनी आहे. अश्विन शुक्ल पक्ष दशमीला शस्त्राची पूजा केली जाते. नवरात्रीचे नऊ दिवस दुर्गादेवीची पूजा केल्यानंतर दसऱ्याचा सण साजरा केला जातो. विजयादशमीला दुर्गा मातेची पूजा केली जाते. माता दुर्गा शक्तीचे प्रतीक आहे. भारतातील संस्थानांमध्ये शस्त्रपूजा मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जात असे. आता संस्थानं राहिलेली नाहीत तर परंपरा शाश्वत आहेत. यामुळेच या दिवशी स्वसंरक्षणासाठी ठेवलेल्या शस्त्रांचीही पूजा केली जाते. शस्त्रांची स्वच्छता करून पूजा केली जाते.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)