मुंबई : उद्या विजयाचे प्रतीक असलेला दसरा (Dussehra 2023) हा सण साजरा केला जाणार आहे. पुराणानुसार, विजयादशमीचा हा सण प्रभू श्री रामाने रावणावर मिळवलेल्या विजयाच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो. विजयादशमीच्या दिवशी अपराजिता आणि शमी वनस्पतींची पूजा करण्याची परंपरा आहे. या दिवशी अपराजिताची पूजा केल्याने वर्षभर कामात यश मिळते आणि कोणत्याही कामात अडथळा येत नाही. आज दुपारच्या वेळी घराची ईशान्य दिशा पूर्णपणे स्वच्छ करून, शेणाने झाकून त्यावर चंदनाची आठ पाने टाकून कमळाचे फूल तयार करून ‘मम सकुटुम्बस्य क्षेम सिद्धायर्थे अपराजिता पूजनम् करिष्ये’ असा संकल्प करावा. जर तुम्हाला या मंत्राचा पाठ करता येत नसेल तर असे म्हणावे की हे देवी ! माझे कार्य सिद्धीस नेण्यासाठी आणि विजय प्राप्त करण्यासाठी मी माझ्या कुटुंबासह तुझी पूजा करत आहे. असे सांगून त्या कमळाच्या आकाराच्या मध्यभागी अपराजिताचे रोप ठेवावे.
यानंतर अपराजिताच्या उजव्या बाजूला जय शक्ती आणि डावीकडे विजया शक्तीचे आवाहन करावे. यानंतर तिन्हींना नमस्कार करताना अनुक्रमे हे म्हणावे – ‘अपराजिताय नमः’ ‘जयाय नमः’ ‘विजयायै नमः’. अशाप्रकारे मंत्र पठण करताना तिची षोडशोपचाराने म्हणजेच 16 उपचारांनी पूजा करावी आणि प्रार्थना करावी – ‘हे देवी, माझ्या रक्षणासाठी मी केलेल्या पूजेचा स्वीकार कर. अशा प्रकारे, पूजेनंतर, देवी मातेला तिच्या ठिकाणी परत येण्याची विनंती करा. तर राजाच्या संदर्भात प्रार्थनेचे वेगळे वर्णन केले आहे. सध्या, राजाच्या जागी पंतप्रधान, मुख्यमंत्री आणि इतर उच्च अधिकारी प्रार्थना करू शकतात – ‘गळ्यात हार घातलेल्या, चमकदार सोन्याचा पट्टा परिधान केलेल्या, चांगले कार्य करण्याची इच्छा असलेल्या अपराजिता, मला विजय प्राप्त करो. ‘या प्रार्थनेनंतर देवीचे विसर्जन करावे.
अपराजिता पूजेनंतर आता आपण शमी पूजेबद्दल बोलू – शमी पूजेसाठी गावाच्या सीमेवर जाऊन शमीच्या रोपाची ईशान्य दिशेला पूजा करावी. सर्वप्रथम शमीच्या मुळास एका भांड्यातून शुद्ध पाणी अर्पण करून तुपाचा दिवा लावावा. शमीची पूजा केल्यानंतर एखाद्याने सीमा ओलांडल्या पाहिजेत, म्हणजे एखाद्याने आपल्या गावाच्या किंवा शहराच्या मर्यादा ओलांडून बाहेर जावे.
या वनस्पतींचे पूजन केल्याने व्यक्तीला वर्षभर प्रवासात लाभ होतो, प्रवासात कोणत्याही प्रकारचा अडथळा येत नाही आणि कामात यश मिळते. शमीची पूजा केल्यावर जीवनात उत्साह आणि प्रगती होते. अपराजिता आणि शमी पूजा व्यतिरिक्त आज खंजन म्हणजेच नीलकंठ पक्षी पाहणे खूप शुभ मानले जाते. दसऱ्याच्या दिवशी भेट देणे म्हणजे तुमच्या नशिबाचे दरवाजे उघडल्यासारखे आहे. आज कुठेही नीळकंठ दिसला तर त्याच्याकडे पाहून म्हणावे – खंजन पक्षी, तू या पृथ्वीवर आलास, तुझा कंठ निळा पांढरा आहे, तू सर्व इच्छांचा दाता आहेस, तुला नमस्कार असो.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)