मुंबई : जेव्हा तृतीयपंथी ( Transgender ) उल्लेख येतो तेव्हा मनात एक वेगळीच उत्सुकता निर्माण होते. लग्नात, रस्तांवर, ट्रेन-बसमध्ये दिसणारे तृतीयपंथी राहतात कुठे? कसं आयुष्य जगतात ? कोणाची पूजा करतात?असे अनेक प्रश्न निर्माण होतात. तृतीयपंथी ही सामान्य माणसांप्रमाणे विवाह करतात परंतु कोणत्याही व्यक्तीशी नाही तर त्याच्या देवतेशी, ज्याला इरावण (Iravan) किंवा अरावण असेही म्हणतात . इरावन हा तृतीयपंथीचा देव मानला जातो. तृतीयपंथीच्या लग्नाची सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे त्यांचे लग्न फक्त एका दिवसासाठी असते. असे मानले जाते की विवाहातील इतर नपुंसकांचे दैवत मरते, त्यानंतर त्यांचे वैवाहिक जीवन संपते.
इरावानचे देव कोण आहेत?
तामिळनाडूमध्ये इरावाना देवतेची अनेक मंदिरे आहेत, परंतु सर्वात जुने आणि मुख्य मंदिर विल्लुपुरम जिल्ह्यातील कूवागम गावात आहे, जे श्री कूठंडवर मंदिर म्हणून ओळखले जाते. पौराणिक मान्यतेनुसार इरावन हा अर्जुन आणि सर्प कन्या उलुपी यांचा मुलगा होता.
इरावनची कथा महाभारताशी संबंधित आहे
असे मानले जाते की महाभारत काळात द्रौपदीला विवाहाची अट भंग केल्याबद्दल इंद्रप्रस्थमधून हाकलून दिले होते आणि तीर्थयात्रेला पाठवण्यात आले होते. या काळात अर्जुनाला सापाची राजकुमारी उलुपी भेटते. ज्याच्या प्रेमात पडल्यावर अर्जुनने तिच्याशी लग्न केले. काही काळानंतर अर्जुन आणि उलुपी यांच्या पोटी इरावनचा जन्म झाला. यानंतर अर्जुन त्याच्या पुढच्या प्रवासाला निघून जातो पण इरावन त्याच्या आईसोबत राहत असतानाच नागलोकात वाढला. तरुण झाल्यावर तो वडील अर्जुनाकडे जातो, त्या वेळी कुरुक्षेत्रात महाभारताचे युद्ध सुरू होते. अशा स्थितीत अर्जुन त्याला युद्धासाठी रणांगणावर पाठवतो.
मग अशा प्रकारे इरावनचा मृत्यू झाला
असे मानले जाते की महाभारताच्या युद्धादरम्यान, अशी वेळ येते जेव्हा पांडवांना विजय मिळविण्यासाठी माता कालीच्या चरणी स्वेच्छेने पुरुष बलिदानासाठी राजकुमाराची आवश्यकता असते. या कामासाठी कोणीही पुढे आले नाही तेव्हा इरावानने स्वत:ला अविवाहित मरणार नाही अशी अट घातली पण कोणीही राजा आपल्या मुलीचे लग्न अशा पुरुषाशी करायला तयार नाही, जो लग्नाच्या दुसऱ्या दिवशी विधवा होईल. मग भगवान श्रीकृष्णया संकटावर उपाय शोधत मोहिनीचे रूप घेऊन इरावनशी लग्न केले. यानंतर इरावानने स्वतःचे मस्तक स्वतःच्या हातांनी कालीला अर्पण केले. असे मानले जाते की इरावणच्या मृत्यूनंतर, श्रीकृष्णाने देखील त्याच्या मृत्यूवर त्याच मोहिनी स्वरूपात दीर्घकाळ शोक केला. यामुळेच इरावनशी लग्न केल्यानंतर दुसऱ्या दिवशी षंढरं शृंगार काढून मंगळसूत्र फोडतात आणि पांढरे कपडे घालतात आणि छाती ठोकून जोरजोरात रडतात.
(येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धा आणि लोकश्रद्धेवर आधारित आहे, याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. सर्वसामान्यांचे हित लक्षात घेऊन ती येथे सादर केली आहे.)