केळी बागांना ‘बंची टॅाप’ विषाणूचा धोका, योग्य व्यवस्थापन गरजेचे अन्यथा उत्पादनात घट

संग्रहीत छायाचित्र

मुंबई : प्रत्येक फळबागांना हा किडीचा प्रादुर्भाव असतोच. पण (Banana orchard) केळीवरील ‘बंची टॅाप’ व्हायरल हा खूप धोकादायक असून याचा थेट संपूर्ण केळीच्या (virus on bananas,) झाडावरच परिणाम होतो. यामुळे संपूर्ण केळी नष्ट होत नसली तरी योग्य प्रकारे वाढत नाही. त्यामुळे केळीला योग्य भावही मिळत नाही. देशातील केळीच्या भागांपैकी सर्वात महत्त्वाचा भाग म्हणजे ‘क्लस्टर टॉप डिसीज’ म्हणजेच पूर्णगुच्छ व्हायरस ज्याने 1950 मध्ये केरळच्या 4 हजार चौरस किमी क्षेत्रातील बागेला संक्रमित केले होते. त्यामुळे देशभरात खळबळ उडाली होती.

एका आकडेवारीनुसार केरळमधील या आजारामुळे दरवर्षी सुमारे सहा कोटी रुपयांचे नुकसान होते. ओरिसा, तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटक आणि बिहार प्रांतात आता हा आजार दिसून आला आहे. बाधित वनस्पतींना 100% नुकसान होते असाच याचा इतिहास आहे. केळी बागायतदार शेतकरी या बंची टॉप (पूर्णगुच्छ) रोगविषाणूमुळे सर्वात जास्त अस्वस्थ होतात. यामध्ये केळीच्या झाड पूर्णपणे उध्वस्त होत नसले तरी उत्पादनावर याचा परिणाम हा होतोच. त्यामुळे यावर काय उपाययोजना आहे याची माहिती अखिल भारतीय फळ संशोधन प्रकल्प, पुस येथील डॉ. प्रा. राजेंद्र प्रसाद यांनी दिली आहे.

काय आहेत रोगाची प्रमुख लक्षणे?

या आजाराची लक्षणे कोणत्याही टप्प्यावर वनस्पतींवर दिसू शकतात. वनस्पती वर पानांचा गुच्छ बनतो म्हणून या आजाराला ‘क्लस्टर टॉप’ असे म्हणतात. या आजाराचा प्राथमिक संसर्ग हा रुग्ण आहे तर आणि दुसरा संसर्ग वाहनाच्या कीटकांमुळे हा आजार वनस्पतींना होतो. जेव्हा रोगाचा प्रादुर्भाव वनस्पतींवर होतो त्यामुळे त्यांची वाढ खुंटते आणि उंची 60 सेंमीपेक्षा जास्त होत नाही एवढेच नाही तर या वनस्पतींना फळांचीही लागण होत नाही.

काय आहे उपाययोजना?

शेतकऱ्यांनी या आजाराला गांभीर्याने घेतले पाहिजे. त्यावर वैज्ञानिक उपचार करण्याचा सल्ला डॉ. प्रा. राजेंद्र प्रसाद यांनी दिला आहे. निरोगी आणि लागण झालेल्या वनस्पतींवर कीटकनाशके कीटक नियंत्रण इमिडेक्लोप्रेड औषधाची फवारणी ही 2 लिटर पाण्यात मिसळून करावी, ज्यामुळे रोगजनक कीटक नष्ट होतील आणि रोगांचा प्रसार रोखला जाईल.

एका दिवसात फवारणी करा

विषाणू निदानासाठी कीटकनाशकांचा वापर त्याच दिवशी जवळच्या सर्व बागांना एकत्र केला पाहिजे जेणेकरून कीटक जवळच्या बागांमध्ये जाणार नाहीत आणि त्यांना प्रादुर्भाव वाढणार नाही.अशा पध्दतीनेच हे किटक पूर्णपणे नष्ट होऊ शकतील अन्यथा रोगाचा प्रादुर्भाव रोखता येणार नाही. त्यामुळे लागवड करतानाच रोग सहनशील किंवा प्रतिरोधक प्रजाती निवडल्या पाहिजेत.

प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी काय करता येईल

केळीचे शेत तणांपासून मुक्त ठेवावे लागणार आहे.शिवाय भोपळ्याची पिके (भोपळ्याची पिके) आंतरपीक म्हणून वाढवू नयेत कारण विषाणू रोगांना भोपळा बळी पडतो. विषाणूग्रस्त वनस्पतींमुळे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी खतांचे 25-50% अधिक शिफारस केलेले डोस आणि 10 किलो सडलेले शेणखत केळीच्या बुडाशी घाला. यामुळे रोगावर नियंत्रण तर येईलच पण उत्पादकता देखील वाढणार आहे.

संबंधित बातम्या :

तारण योजनेने शेतकऱ्यांना ‘तारले’, मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांचा भर सोयाबीनवर

Positive News: शेतकऱ्यांच्या मनात तेच होणार का बाजारात ? सोयाबीनच्या दराबाबत आशादायी चित्र

सोयबीन प्रमाणेच कापसाची अवस्था, भाव वाढीच्या अपेक्षेनं साठवणूकीवरच भर