थंडीमध्ये जनावरांची ‘अशी’ काळजी घ्या, गोष्टी छोट्याच पण आरोग्याच्या दृष्टीने महत्वाच्या..!

संग्रहीत छायाचित्र

लातूर : डिसेंबरच्या पहिल्या आठवड्यापासून (Winter) थंडीमध्ये वाढ झाल्याचे दिसून येत आहे. यापासून बचाव व्हावा म्हणून आपण एक ना अनेक पर्याय शोधतो ज्या प्रमाणे आपण आपल्या आरोग्याची काळजी घेतो अगदी त्याचप्रमाणे (animal care) जनावरांच्या आरोग्याची काळजी घेणे गरजेचे आहे. त्यामुळे आजार तर उद्भवणारच नाही पण दूधाळ जनावरांवरही त्याचा परिणाम होणार नाही. अगदी लहान बाबी आहेत पण (proper management) जनावरांच्या आरोग्याच्या दृष्टीने त्या महत्वाच्या आहेत. आजार टाळण्यासाठी आणि उत्तम आरोग्यासाठी काय काळजी घ्यावी लागणार आहे ते आपण पाहणार आहोत.

थंडीमध्ये योग्य निवारा गरजेचा

हिवाळ्याच्या हंगामात प्राण्यांचा अधिवास अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करा. निवासाच्या छतावर वेळेत गवत ठेवा. सूर्यकिरणांमध्ये जीवाणूनष्ट करण्याची क्षमता असल्याने दिवसा उघड्या सूर्यप्रकाशात प्राण्यांना बांधा, त्यामुळे आजारांचा धोका कमी होतो. गोठ्यामध्येही थंड वारे लागणार नाही, याची काळजी घ्यावी लागणार आहे. जनावरांना गोठ्यातच कोरडा चारा उपलब्ध करून द्यावा. जास्त थंडी असल्यास, गोठ्यामधील वातावरण उबदार करावे. मात्र, धूर व्यवस्थित बाहेर जाईल याची दक्षता घ्यावी.

जंत निर्मूलन वेळेवर करावे

थंड वातावरणामुळे जनावरांच्या नाक व डोळ्यांतून पाणी येणे, भूक कमी होणे, थरथर कापणे इ. लक्षणे दिसतात. संध्याकाळ होताच जनावरांना गोठ्यामध्ये बांधावे. योग्य निवारा, गाभण गाई-म्हशींची योग्य व्यवस्था, तसेच शक्य तेवढे कोरडे वातावरण या काळात ठेवावे. वासरांची विशेष काळजी घ्यावी, गोठ्यामध्ये स्वच्छता करावी. जंतुनाशकाने गोठ्याची स्वच्छता करावी, जेणेकरून जनावरे आजारी पडणार नाहीत. जनावरांचे वेळेवर जंत निर्मूलन करावे. त्यांना ताजे व स्वच्छ पाणी पिण्यास द्यावे. जास्त थंड पाण्याने पोटातील आम्लता वाढते. त्यामुळे उत्पादन व शरीरावर त्याचा विपरीत परिणाम होतो.

वेळीच लसीकरण करा

प्राण्यांमध्ये रक्ताभिसरण सुधारण्यासाठी योग्य ती उपायोजना करणे आवश्यक आहे वेळप्रसंगी प्राण्यांना हलकेच व्यायाम करायला लावा. जर अद्यापही स्क्रॅपिंग, गळा दाबणे, लंगडी, चेचक इत्यादी आजारांवर लसीकरण करणे महत्वाचे आहे. थंडीमध्ये वासरांना खोकला, न्यूमोनिया, खोकल्याशी संबंधित आजार असल्यास पशुवैद्यांचा सल्ला घेऊनच जनावराला औषध द्या. दुधाच्या जनावरांना आजारापासून वाचवण्यासाठी दूध काढल्यानंतर कासेला जंतुनाशक द्रावणाने धुवावे लागणार आहे.

योग्य प्रमाणात हिरवा चारा द्या

या हंगामात प्राण्यांच्या आहारात खनिज क्षारांचे विहित प्रमाण द्या. याकरीता सारखा हिरवा चारा जनावरांना द्या. त्याचबरोबर एक तृतीयांश कोरडा पदार्थ आणि उर्वरित हिरवा चारा दिल्यास त्यांचे आरोग्य सुधारेल. प्राण्याचे आरोग्य टिकवून ठेवण्यासाठी विशिष्ट प्रमाणातच हिरवा चरा द्यावा लागणार आहे. त्यामुळे हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन घेणे गरजेचे आहे.

संबंधित बातम्या :

Pik Vima : अखेर पीक विमा रक्कम जमा होण्यास सुरवात, ज्यांना अडचण आहे त्यांचे काय?

‘या’ आम्लाचा वापर करा अन् ओसाड शेतजमिनही सुपिक बनवा, उत्पादनात वाढ अन् जमिनीचेही आरोग्य सुधारणा

कधी नव्हे ते सुर्यफूलाच्या क्षेत्रात वाढ, आता वाढीव उत्पादनासाठी ‘असे’ करा व्यवस्थापन..!