अमेरिका NATO मधून बाहेर पडणार? फ्रान्स नवा कमांडर?
युद्धबंदीबाबत ट्रम्प-पुतिन चर्चा पुढे सरकत असताना नाटो देशांनी आपला श्वास रोखून धरला होता, कारण ट्रम्प-पुतिन यांची जवळीक ही युरोपमधील मोठ्या आपत्तीची धोक्याची घंटा आहे. ट्रम्प यांना युक्रेन युद्ध थांबवायचे असले तरी अनेक युरोपीय देशांना ते नको आहे. यावरून युरोपमध्ये संघर्षाची परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
एकीकडे पुतिन आणि ट्रम्प यांच्यात शस्त्रसंधीबाबत चर्चा सुरू आहे. तर दुसरीकडे अनेक युरोपीय देश अमेरिकेच्या विरोधात उतरले आहेत. परिस्थिती बिघडत चालली आहे. अमेरिकेने NATO कमांडरशिपमधून माघार घेण्याची घोषणा केली आहे, तर फ्रान्स आणि ब्रिटन युरोपमध्ये अणुकवच तयार करण्याच्या तयारीत आहेत. या मुद्द्यावरून युरोपीय देशांमध्ये फूट पडली आहे, ज्याचा फायदा पुतिन घेऊ शकतात. युक्रेनवर ताबा मिळवल्यानंतर रशिया बाल्टिक देशांवर आक्रमण करू शकतो कारण सध्या अमेरिकेशिवाय असलेला NATO युरोपमधून माघार घेतल्यामुळे रशियाशी स्पर्धा करू शकणार नाही.
ट्रम्प-पुतिन यांच्यात सुमारे 2 तास चर्चा झाली, ज्यात शस्त्रसंधीसंदर्भातील अनेक अटी एकमेकांचे वर्णन करण्यात आल्या. जेवढा वेळ संभाषण चालत गेलं. ट्रम्प-पुतिन यांची जवळीक ही युरोपातील मोठ्या आपत्तीची धोक्याची घंटा असल्याने NATO देश श्वास रोखून धरत होते. ट्रम्प यांना युक्रेन युद्ध थांबवायचे असले तरी अनेक युरोपीय देशांना ते नको आहे. त्यामुळे ट्रम्प यांचा युरोपीय देशांशी संघर्ष वाढत चालला आहे.
युरोपसाठी ‘हा’ मोठा धक्का
अमेरिका NATO पासून विभक्त होऊ शकते. मात्र, आता अमेरिकन प्रशासनाने NATO चे कमांडरपद सोडण्याची घोषणा केली आहे, तर यापूर्वी NATO ला मिळणारा निधी थांबवण्याची घोषणा केली आहे. युरोपसाठी हा मोठा धक्का आहे. कारण, NATO च्या सुरुवातीपासूनच अमेरिका कमांडरशिप सांभाळत होती. अमेरिकेचे 34 वे राष्ट्राध्यक्ष ड्वाइट डेव्हिड आयझेनहॉवर हे NATO चे पहिले कमांडर बनले. राष्ट्रपती होण्यापूर्वी त्यांनी 2 वर्ष हे पद भूषवले होते. शीतयुद्धापासून आजतागायत अमेरिकेकडे नाटोचे कमांडरपद आहे. कमांडर युद्धनीती आणि इतर मोठे निर्णय घेतो, पण आता अमेरिकेने हे पद सोडून नाटोला मोठा धक्का दिला आहे. यावरून युरोपमध्ये संघर्षाची परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
हंगेरी, इटली, स्लोव्हाकिया, बल्गेरिया आणि फिरोजा अमेरिकेसोबत आहेत, तर ब्रिटन, फ्रान्स, जर्मनी, पोलंड आणि लिथुआनिया, लाटव्हिया आणि एस्टोनिया ही बाल्टिक राष्ट्रे युद्धबंदीबाबत अमेरिकेला विरोध करत आहेत. मात्र, इतरही अनेक देश असे आहेत, ज्यांना उघड पणे विरोध होत नाही. पण ते युक्रेनला शस्त्रे पुरवत आहेत. युरोपमधील परिस्थिती झपाट्याने बदलत आहे. पुतिन या विभाजनाचा फायदा घेऊ शकतात कारण जेव्हा युरोपियन युनियन एकसंध नसेल तेव्हा पुतिन कोणत्याही देशावर कुठेही हल्ला करू शकतात.
तसेही अमेरिकेशिवाय NATO चे अस्तित्व काहीच नाही कारण आतापर्यंत अमेरिका NATO देशांना शस्त्रे पाठवत आली आहे. मात्र, आता फ्रान्स युरोपचा नवा बॉस बनण्याच्या प्रयत्नात आहे. त्याला अमेरिकेप्रमाणे युरोपातही संरक्षण कवच निर्माण करायचे आहे. फ्रान्स युरोपमध्ये अणुकवच तयार करणार आहे. जर्मनी फ्रान्समध्ये अणुतळ उभारणार आहे. जर्मनीपाठोपाठ पोलंड, रोमानिया, मोल्दोव्हा, फिनलँड आणि एस्टोनिया अण्वस्त्रतळ उभारू शकतात. सुरुवातीला 40 राफेल विमाने तैनात केली जाणार आहेत, जी हायपरसोनिक क्षेपणास्त्रांनी सुसज्ज असतील. राफेल अणुहल्ल्यासही सक्षम आहे.
याशिवाय युरोपसाठी स्टारलिंकच्या नव्या पर्यायाचाही विचार केला जात आहे, म्हणजेच फ्रान्स आता अमेरिकेची भूमिका बजावून युरोपचा नवा सम्राट होण्याचे स्वप्न पाहत आहे, तर रशियावर दबाव ठेवण्याची क्षमता केवळ अमेरिकेकडेच आहे आणि अमेरिका आता युरोपमधून अण्वस्त्रे काढून टाकण्याच्या तयारीत आहे, हे लक्षात घेतले पाहिजे. यामुळे रशियाला मोकळीक मिळू शकते.
युरोपचे दोन भाग करता येतील का?
अमेरिकेने युरोपमध्ये 5 ठिकाणी अण्वस्त्रे तैनात केली आहेत, तर काही महिन्यांपूर्वी पोलंडच्या सांगण्यावरून पोलंडमध्येही अण्वस्त्रे तैनात करण्यात आली होती. पण NATO मधील आपल्याविरोधातील गटामुळे अमेरिका युरोपातून माघार घेत आहे, ज्यामुळे युरोपचे दोन तुकडे होऊ शकतात. अमेरिका, युक्रेन आणि युरोपबाबत वेगवेगळी विधाने केली जात आहेत.
