I2U2 Summit 2022: i2u2 म्हणजे काय? आणि त्याला पश्चिम आशियाचा क्वाड का म्हणतात?; आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी पहिल्या शिखर परिषदेत होणार सहभागी

दुबई: भारत, इस्रायल, अमेरिका आणि संयुक्त अरब अमिराती (India, Israel, USA and United Arab Emirates) प्रथमच I2U2 शिखर परिषदेत (Summit) सहभागी होत आहेत. 14 जुलै रोजी ही परिषद होणार असून यामध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Prime Minister Narendra Modi) भारताचे प्रतिनिधित्व करणार आहेत. तर अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन तेल अवीव येथून त्यांच्या इस्रायल दौऱ्यामधून या परिषदेला उपस्थित राहणार आहेत. या दोन नेत्यांशिवाय इस्रायलचे नवे पंतप्रधान यायर लॅपिड आणि यूएईचे अध्यक्ष मोहम्मद बिन झायेद अल नाहयान हे देखील या शिखर परिषदेला उपस्थित राहणार आहेत. I2U2 शिखर परिषदेला पश्चिम आशियाचे क्वाड असेही म्हटले जात आहे. या गटात, ‘i2’ म्हणजे भारत आणि इस्रायल, तर ‘U2’ म्हणजे US आणि UAE. असा त्याचा अर्थ सांगण्यात येत आहे.

i2u2 ला पश्चिम आशिया क्वाड का म्हणतात

ऑक्टोबर 2021 मध्ये जेव्हा I2U2 पहिल्यांदा भेटले, तेव्हा त्याचे पश्चिम आशिया क्वाड असे नामकरण करण्यात आले होते. त्याला कारणीभूत होते बैठकीतील महत्वाचे मुद्दे. त्यावेळी भारत, अमेरिका, इस्रायल आणि यूएई यांनी सागरी सुरक्षा, पायाभूत सुविधांचा विकास, डिजिटल पायाभूत सुविधा आणि वाहतूक यासंबंधी महत्त्वाच्या मुद्यांवर चर्चा केली होती. त्या बैठकीदरम्यान, भारतातील यूएई राजदूतांनी याला पश्चिम आशियाचे क्वाड म्हटले होते. यातील सागरी सुरक्षेवर चीनच्या विरोधात चर्चा करण्याचा विचार करण्यात आला होता. दक्षिण चीन समुद्राच्या 90 टक्के भागावर चीन दावा करत आहे. अशा परिस्थितीत या भागातून जाणारी सागरी वाहतूक धोक्यात येण्याची शक्यता असते. अमेरिकेचा या गोष्टीला विरोध आहे, आणि दावा करत आहे की नियमांवर आधारित व्यवस्था राखणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे आणि असले पाहिजे.

I2U2 शिखर परिषदेचा उद्देश काय

एका वरिष्ठ अमेरिकन अधिकाऱ्याने सांगितले आहे की, जगभरातील अमेरिकन युतींचे पुनरुज्जीवन आणि पुनरुज्जीवन करण्याच्या बिडेन प्रशासनाच्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून भारत, इस्रायल, संयुक्त अरब अमिराती आणि अमेरिका यांचा समावेश असलेला नवीन गट पुढील महिन्यात पहिली ऑनलाइन शिखर परिषद I2U2 आयोजित करणार आहे. अगदी प्रारंभापासूनच, आमच्या दृष्टीकोनाचा भाग म्हणजे केवळ जगभरातील आमच्या युती आणि भागीदारी प्रणालीचे पुनरुज्जीवन करणे आणि सक्रिय असणे नव्हे तर यापूर्वी एकत्र नसलेल्या भागीदारी एकत्र आणणे,असे यूएस परराष्ट्र विभागाचे प्रवक्ते नेड प्राइस यांनी सांगितले आहे.

पहिली भेट कधी झाली

यूएसच्या मते, i2U2 म्हणजे ‘इंटरॅक्शन इन अंडरस्टँडिंग द युनिव्हर्स’. ऑक्टोबर 2021 मध्येदेखील, I1U2 मध्ये सामील असलेल्या या चार देशांच्या परराष्ट्र मंत्र्यांची इस्रायलमध्ये बैठक झाली होती. ज्यामध्ये भारताच्या बाजूने परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर उपस्थित होते. या बैठकीच्या जवळपास वर्षभरानंतर राष्ट्राध्यक्षांच्या पातळीवर होणारी पहिली शिखर परिषद अत्यंत महत्त्वाची मानली जात आहे. या बैठकीत रशिया-युक्रेन युद्धाव्यतिरिक्त तेल आणि वायूच्या किंमती वाढवणे आणि परस्पर सहकार्य मजबूत करण्यावर चार देशांदरम्यान चर्चा होण्याची शक्यता आहे.

I1U2 चे महत्व अचानक कसे वाढले

ऑक्टोबर 2021 मध्ये जेव्हा भारत, अमेरिका, इस्रायल आणि UAE च्या परराष्ट्र मंत्र्यांची पहिल्यांदा भेट झाली तेव्हा त्याचे नाव बदलून आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकार्य मंच असे ठेवण्यात आले होते. परंतु काळानुसार बदलत्या भू-राजकीय घडामोडींमुळे या युतीचे महत्त्व लक्षणीय वाढले आहे. त्यामुळेच या चार देशांचे प्रमुख राजकीय नेतृत्व करत असलेले अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, इस्रायलचे पंतप्रधान यायर लेपिड आणि UAEचे अध्यक्ष मोहम्मद बिन झायेद अल नाह्यान या बैठकीत सहभागी होणार आहेत.