बोस्टन, अमेरिकेच्या बोस्टन विद्यापीठाच्या प्रयोगशाळेत (Boston University Laboratory) करण्यात आलेल्या संशोधनाने जगभरात खळबळ उडवून दिली आहे. बोस्टन विद्यापीठाच्या प्रयोगशाळेने असा कृत्रिम कोविड-19 विषाणू (Artificial covid-19 virus) विकसित केल्याचा दावा केला आहे, जो कोरोनाच्या सर्व प्रकारांपेक्षा प्राणघातक आहे आणि त्याचा मृत्यू दर 80 टक्क्यांपर्यंत आहे. बोस्टन विद्यापीठाचा हा अभ्यास सार्वजनिक होताच त्यावरून वाद सुरू झाला आहे. प्रयोगशाळेतील चुकीमुळे जगात नवीन महामारी होऊ शकते अशी टीका करण्यात येत आहे. हे प्रकरण उघड झाल्यानंतर आता अमेरिकेच्या आरोग्य विभागाने या प्रकरणाची चौकशी सुरू केली आहे.
या अभ्यासाच्या सुरुवातीच्या तपासात, संशोधकांनी चीनमधील वुहान लॅबमधील कोविड-19 चा मूळ स्ट्रेन ओमिक्रॉनच्या स्पाइक प्रोटीनमध्ये मिसळला. प्रयोगशाळेत बनवलेल्या या कृत्रिम विषाणूसमोर ओमिक्रॉन कमी प्राणघातक असल्याचे या अभ्यासातून समोर आले आहे.
संशोधकांनी उंदरांवर हे संशोधन केले. प्रयोगशाळेत तयार करण्यात आलेल्या विषाणूची लागण झालेल्या 80 टक्के उंदरांचा मृत्यू झाला. मात्र वाद वाढल्यानंतर विद्यापीठाच्या प्रयोगशाळेकडून असे सांगण्यात आले की कृत्रिम विषाणू खऱ्या स्ट्रेनपेक्षा वेगाने पसरतो की नाही याची चाचणी केली गेली नाही.
नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ (NIH) म्हणते की संशोधकांनी या संशोधनासाठी सरकारी पैसा खर्च केला असला तरी, हा अभ्यास पुढे नेण्यापूर्वी कोणताही आढावा घेतला गेला नाही. एनआयएचच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, धोकादायक विषाणूंचा समावेश असलेल्या प्रयोगांसाठी सरकारी मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार या संशोधनाचे पुनरावलोकन आवश्यक आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी राष्ट्रीय आरोग्य संस्था या प्रकरणाचा तपास करत आहेत.
त्याचवेळी बोस्टन युनिव्हर्सिटीने सांगितले की, या प्रकरणी एनआयएचला सतर्क करण्याची गरज नाही, कारण सरकार संशोधनासाठी थेट निधी देत नाही, परंतु ते उपकरणे आणि तंत्रज्ञानामध्ये वापरले जाते.
बोस्टन युनिव्हर्सिटीच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, वैज्ञानिक आणि स्थानिक सदस्यांचा समावेश असलेल्या संस्थात्मक जैव सुरक्षा समितीने संशोधनाचे पुनरावलोकन केले आणि मंजूर केले. यासोबतच बोस्टन पब्लिक हेल्थ कमिशननेही या संशोधनाला मान्यता दिली आहे. प्रवक्त्याने पुढे सांगितले की, आम्ही सर्व आवश्यक दायित्वे आणि प्रोटोकॉलसह हे संशोधन पूर्ण केले आहे.
बोस्टन युनिव्हर्सिटीच्या प्रयोगशाळेत तयार करण्यात आलेल्या या संशोधनाबाबत वादाला तोंड फुटले आहे. अनेक शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की हे संशोधन अत्यंत धोकादायक असल्याचे सिद्ध होऊ शकते, कारण चुकून संसर्ग पसरण्याचा धोका आहे, ज्यामुळे नवीन साथीचा रोग होऊ शकतो. यासोबतच अमेरिकेच्या एका गुप्तचर संस्थेचा असाही विश्वास आहे की कोविड-19 विषाणूचा उगम चीनमधील वुहान येथील प्रयोगशाळेतूनच झाला असावा.