मुंबई: साधी राहणीमान, मितभाषी आणि अभ्यासू नेते म्हणून नरहरी झिरवाळ (narhari zirwal) यांची ओळख आहे. आदिवासी बहुल भागाचे प्रतिनिधीत्व करणारे झिरवाळ अथक संघर्षातून पुढे आले आहेत. आधी उपमुख्यमंत्री अजित पवार (ajit pawar) यांच्या बंडामुळे आणि आता शिवसेना नेते एकनाथ शिंदे (eknath shinde) यांच्या बंडामुळे नरहरी झिरवळ अचानक चर्चेला आले आहेत. राज्यात विधानसभा अध्यक्षांची नियुक्ती करण्यात आलेली नाही. त्यामुळे ही जबाबदारी झिरवळ यांच्याकडे आली आहे. शिंदे यांच्यासह 50 आमदारांनी बंड केलं आहे. त्यामुळे शिवसेनेने 17 आमदारांना निलंबित करण्याची मागणी त्यांच्याकडे केली आहे. त्यावर अपक्ष आमदार महेश बालदी आणि विनोद अग्रवाल यांनी आक्षेप घेतला आहे. अविश्वास ठराव आलेला असताना झिरवळ आमदारांना निलंबित कसे काय करू शकतात? असा सवाल त्यांनी केला आहे. त्यामुळे कायदेशीर पेच निर्माण झाला आहे. नेहमीच चर्चेत असलेले झिरवळ नेमके कोण आहेत? त्यावर टाकलेला हा दृष्टीक्षेप.
नरहरी झिरवळ हे नाशिक जिल्ह्यातील दिंडोरी विधानसभा मतदारसंघाचे आमदार आहेत. दिंडोरी तालुक्यातील वनारे हे त्यांचं गाव. आदिवासी बहुल भागातील जनतेचे ते प्रतिनिधित्व करतात. राष्ट्रवादीचे अध्यक्ष शरद पवार यांच्या जवळचे आणि हक्काचे कार्यकर्ते म्हणून नरहरी झिरवळ यांची ओळख आहे.
झिरवळ यांचे शिक्षण कला शाखेपर्यंत झालं आहे. परंतु झिरवळ यांची कौटुंबीक परिस्थिती अत्यंत हालाखीची होती. त्यामुळे त्यांना सुरुवातीच्या काळात बिगारी काम करावं लागलं होतं. त्यानंतर दिंडोरी तहसील कार्यालयात लिपीक म्हणून ते कामाला लागले. परंतु, कामात मन न रमल्याने त्यांनी नोकरी सोडली. त्यानंतर त्यांनी गावात शेतीची कामं सुरू केली.
जनता दलाचे माजी खासदार दिवंगत हरिभाऊ महाले यांच्या ते संपर्कात आले आणि जनता दलातून त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीला सुरुवात झाली. त्यानंतर त्यांनी ग्रामपंचायतीची निवडणूक लढवली. त्यात ते विजयी झाले आणि वनारे गावचे सरपंचही झाले. त्यानंतर त्यांनी काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला. 2001 साली ते राष्ट्रवादीच्या तिकीटावर जिल्हा परिषदेवर निवडून आले. त्यानंतर 2004 च्या विधानसभा निवडणुकीचं राष्ट्रवादीने त्यांना तिकीट दिलं आणि ते विजयी झाले.
विधानसभेच्या 2004 च्या निवडणुकीत झिरवळ यांनी राष्ट्रवादीच्या तिकीटावर विजय मिळवला होता. मात्र, 2009 च्या निवडणुकीत शिवसेनेच्या धनराज महाले यांनी त्यांचा पराभव केला. हा पराभव त्यांनी 2014 च्या निवडणुकीत भरुन काढला. विधानसभेच्या 2014 च्या निवडणुकीत त्यांनी 12 हजार 633 मतांनी विजय मिळवला होता. त्यानंतर 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत झिरवळ यांनी 60 हजार 813 च्या मताधिक्याने शिवसेनेचे उमेदवार भास्कर गावित यांचा पराभव केला. या विजयासह झिरवळ यांनी सलग दोनवेळा दिंडोरी मतदार संघातून निवडून येण्याचा बहुमान त्यांना मिळवला.
महाविकास आघाडीचं सरकार स्थापन झाल्यानंतर काँग्रेस आमदार नाना पटोले यांच्यावर विधानसभेच्या अध्यक्षपदाची जबाबदारी सोपवण्यात आली होती. विधानसभेचं उपाध्यक्षपद राष्ट्रवादीकडे देण्याचं जागावाटपात ठरलं होतं. तर उपाध्यक्षपद झिरवळ यांच्याकडे सोपवलं आहे. आता पटोले यांनी राजीनामा दिल्यानंतर नव्या विधानसभा अध्यक्षांची नेमणूक होईपर्यंत झिरवळ हेच विधानसभेचे हंगामी अध्यक्ष असतील. झिरवळ यांच्या रूपाने दुसर्यांदा नाशिक जिल्ह्याला विधानसभेचे हंगामी अध्यक्षपद भूषविण्याची संधी मिळाली आहे. यापूर्वी सुरगाण्याचे मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाचे आमदार जीवा पांडू गावित यांना 2014 मध्ये विधानसभेचे हंगामी अध्यक्षपद म्हणून त्यांनी कार्यभार सांभाळला. शिवाय विधानसभेच्या उपाध्यक्षपदी पोहोचणारे ते नाशिकमधील पहिलेच नेते आहेत.
झिरवळ यांची राहणीमान अत्यंत साधी आहे. आजही ते साध्या घरात राहतात. विधानसभेचे उपाध्यक्ष झाले तरी आजही ते शेती काम करतात. जलंधारण, कुपोषण मुक्ती, जंगलतोड बंदी, आदिवासींचे प्रश्न आणि गुजरात पाणी प्रश्नावर त्यांचा गाढा अभ्यास आहे.
अजित पवार यांनी 2019मध्ये पक्षाविरोधात बंड केलं होतं. त्यांच्यासोबत तेव्हा 12 आमदार होते. त्यात नरहरी झिरवळ यांचाही समावेश होता. झिरवळ यांनी राष्ट्रवादीबरोबर पंड करत हरियाणातील गुरुग्रामचं हॉटेल गाठलं होतं. मात्र, हे बंड मोडून काढण्यासाठी राष्ट्रवादीचे सर्वेसर्वा शरद पवार मैदानात उतरले. त्यानंतर झिरवळ यांनीही पक्षनिष्ठा जाहीर करत पुन्हा राष्ट्रवादीत आले.