पर्यटन दिन विशेषः प्रभू रामचंद्र वनवासात कुठल्या कुंडात स्नान करत, नाशिकला पश्चिम भारताची काशी का म्हणतात?

नाशिकमधील गोदा तीरावरील पंचवटी परिसर.

नाशिकः झाडांच्या गर्द सावलीनं झाकलेले रस्ते, स्वभावानं अतिशय प्रेमळ असणारी माणसं आणि शहराच्या मधोमध वाहणारी गोदामाय इतक्या साऱ्या वैभवानं नाशिक (Nashik) हे ऐतिहासिक शहर नटलंय. नाशिकला पश्चिम भारताची काशी म्हटलं जातं. पर्यटन दिनानिमित्त नाशिक शहरातल्या तीन ऐतिहासिक स्थळांची ही ओळख. (Tourism Day Special: Introduction to three historical places in Nashik)

पंचवटी

नाशिक म्हटलं की अगोदर डोळ्यांसमोर येतो तो पंचवटी परिसर. गोदावरी नदीच्या डाव्या तीरावर वसलेला. इथल्या काळाराम मंदिराजवळ पाच वड्यांच्या झाडांचा समूहय. त्यामुळं या भागाला पंचवटी नाव पडलं. काळाराम मंदिर, कपालेश्वर मंदिर, गंगा-गोदावरी मंदिर, सुंदर नारायण मंदिर, टाळकुटेश्वर मंदिर, नीळकंठेश्वर मंदिर, गोराराम मंदिर, मुरलीधर मंदिर, तीळभांडेश्वर मंदिर, बालाजी मंदिर, सांडव्याची देवी मंदिर, विठ्ठल मंदिर, पाताळेश्वर मंदिर, नारोशंकर मंदिर, रामकुंड, दुतोंडया मारुती, कार्तिकस्वामी मंदिर, काटयामारुती मंदिर, पंचमुखी हनुमान मंदिर, भद्रकाली मंदिर, कपुरथळा स्मारक अशा अनेक मंदिरांनी पंचवटी भाग वेढलेलाय. यामुळंच नाशिकला पश्चिम भारताची काशी म्हटलं जातं. हे स्थळ ओझर नाशिक आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून साधारणतः 24 किलोमीटरय. इथून रेल्वे स्थानक 10 तर मध्यवर्ती बसस्थानक फक्त 3 किलोमीटरय.

रामकुंड

पंचवटी परिसरतालंच एक ठिकाण म्हणजे रामकुंड. असं म्हणतात की, प्रभू रामचंद्र वनवासादरम्यान या ठिकाणी स्नान करत. या कुंडाजवळच अस्थिविलय तीर्थ आहे. या कुंडाचं बांधकाम सातारा जिल्हयातील खटावचे जमीनदार चित्रराव खटाव यांनी 1696 मध्ये केलं. श्रीमंत माधवराव पेशवे (चौथे पेशवे) यांच्या मातोश्री श्रीमती गोपिकाबाई यांनी नंतरच्या काळात रामकुंडाची दुरुस्ती केली. राज्यभरातून दूरदूरचे भाविक आपल्या मृत नातेवाइकांच्या अस्थी या कुंडात विसर्जित करतात. महात्मा गांधी, पंडीत नेहरू, इंदिरा गांधी, यशवंतराव चव्हाण यांच्यासह अनेक महान नेत्यांच्या अस्थी रामकुंडात विसर्जित केल्यात. हे स्थळही ओझर नाशिक आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून साधारणतः 24 किलोमीटरय. इथून रेल्वे स्थानक 10 तर मध्यवर्ती बसस्थानक फक्त 3 किलोमीटरय.

पांडव लेणी

नाशिकमध्ये जवळपास अडीच वर्षांपूर्वीच्या जुन्या लेणी आहेत. पांडव लेणी म्हणून त्या ओळखल्या जातात. या लेणी परिसरात पाली भाषेतला एक शिलालेखय. त्यावरून ही लेणी दोन हजार वर्षांपूर्वींची असल्याचं समजलं जातं. येथे एकूण 24 लेणी आहेत. काही लेणी व त्यातील मूर्ती चांगल्या आहे. काही भंग पावल्यात. या लेणीत बुध्दस्तुप, भिक्षूंची निवासस्थाने, बुध्दबोधिसविता, जैन तीर्थकर ऋषभदेवजी, वीर मणिभद्रजी, माता अंबिकादेवी यांच्या मूर्ती आहेत. पाच पांडवसदृश मूर्ती, भीमाची गदा, कौरव मूर्तीही आहेत. इंद्रसभा आणि इतर देवदेवतांच्या मूर्ती आहेत. या मूर्तींची शिल्पकला मनाला भुरळ पाडते. हे स्थान नाशिकमधल्या नवीन बसस्थानकापासून 5 किलोमीटर आहे. येथून ओझर नाशिक आंतरराष्ट्रीय विमानतळ शहराच्या मध्यभागीपासून सुमारे 24 किलोमीटर अंतरावर आहे. (Tourism Day Special: Introduction to three historical places in Nashik)

इतर बातम्याः

केंद्रीय मंत्री नारायण राणेंचा जबाब नोंदवला; नाशिक पोलिसांच्या ऑनलाइन प्रश्नांना दिली खोचक उत्तरे!

सोन्याहून सुंदर काहीच नाही, जाणून घ्या नाशिक सराफातले भाव!