Adhik Maas 2023 : किती वर्षानंतर येतो अधिक मास? काय आहे याचे महत्त्व

अधिक मास

Image Credit source: Social Media

मुंबई : या वर्षी  श्रावणामध्ये (Shrawan 2023) अतिरिक्त महिना असल्याने तो 59 दिवसांचा म्हणजेच दोन महिन्यांचा असेल. दर तीन वर्षांतून एकदा, वर्षातील एक अतिरिक्त महिना असतो, ज्याला अधिकामास (Adhik Mass 2023) म्हणतात.  इंग्रजी कॅलेंडरमध्ये प्रत्येक वर्षात 12 महिने असतात. पण पंचांगानुसार, दर तीन वर्षांतून एकदा एक अतिरिक्त महिना येतो, ज्याला अधिकारमास किंवा पुरुषोत्तम मास असेही म्हणतात. अधिकामांमध्ये पूजा-पाठ, व्रत आणि ध्यान यांचे महत्त्व खूप वाढते. पण तुम्हाला माहिती आहे का की, दर तीन वर्षातून एकदाच अधिकामास का येतो. त्याबद्दल जाणून घेऊया.

असा तयार होतो अधिक मास

पंचांग किंवा हिंदू कॅलेंडर सूर्य आणि चंद्र वर्षांच्या गणनेवर आधारित आहे. अधिकामास हा चंद्र वर्षाचा अतिरिक्त भाग आहे, जो 32 महिने, 16 दिवस आणि 8 तासांच्या फरकाने तयार होतो. हे अंतर भरून काढण्यासाठी किंवा सूर्य आणि चंद्र वर्ष यांच्यात संतुलन निर्माण करण्यासाठी अधिकामा लागतात.

दुसरीकडे, भारतीय गणना पद्धतीनुसार, सौर वर्षात 365 दिवस आणि चांद्र वर्षात 354 दिवस असतात. अशा प्रकारे एका वर्षात चंद्र आणि सौर वर्षात 11 दिवसांचा फरक असतो आणि तीन वर्षात हा फरक 33 दिवसांचा होतो. हे 33 दिवस तीन वर्षांनी अतिरिक्त महिना बनतात. हे अतिरिक्त 33 दिवस एका महिन्यात जोडले जातात, ज्याला अधिकारमास असे नाव देण्यात आले आहे. असे केल्याने, व्रत-उत्सवांची तारीख अनुकूल राहते, आणि त्याच वेळी, अधिकामांमुळे, कालावधीची गणना योग्यरित्या राखण्यास मदत होते.

अधिकामास मलमास आणि पुरुषोत्तम महिना असेही म्हणतात. यंदा श्रावण महिन्यात अधिकामास जोडला आहे, त्यामुळे या वेळी शव दोन महिन्यांचा असेल. अधिकारमास 18 जुलै 2023 पासून सुरू होत असून 16 ऑगस्ट 2023 रोजी संपेल.

अधिकामाचा पौराणिक आधार काय आहे

अधिकामासाशी संबंधित आख्यायिकेनुसार, एकदा राक्षस राजा हिरण्यकश्यपने कठोर तपश्चर्या करून ब्रह्मदेवांना प्रसन्न केले आणि अमरत्वाचे वरदान मागितले. पण अमरत्वाचे वरदान देणे निषिद्ध आहे, म्हणूनच ब्रह्माजींनी त्याला दुसरे वरदान मागायला सांगितले.

तेव्हा हिरण्यकश्यपने ब्रह्माजींना असे वरदान देण्यास सांगितले की जगातील कोणताही पुरुष, स्त्री, प्राणी, देवता किंवा राक्षस त्यांना मारू शकणार नाही आणि वर्षाच्या सर्व 12 महिन्यांतही तो मरणार नाही. त्याचा मृत्यू दिवसा किंवा रात्री नसावा. तो कोणत्याही शस्त्राने किंवा इतर कोणत्याही शास्त्राने मरणार नाही. त्याला घरात किंवा घराबाहेर मारले जाऊ नये. ब्रह्माजींनी त्याला असे वरदान दिले.

पण हे वरदान मिळताच हिरण्यकश्यप स्वतःला अमर आणि देवाच्या बरोबरीचे समजू लागला. तेव्हा भगवान विष्णूंनी नरसिंह अवतार (अर्धा मनुष्य आणि अर्धा सिंह) या रूपात अधिकामात प्रकट केला आणि हिरण्यकश्यपची छाती त्यांच्या नखांनी संध्याकाळी दारात फाडली आणि त्याला यमसदनी पाठवली.

अधिकामांचं महत्त्व

हिंदू धर्मानुसार, जगातील प्रत्येक जीव हा पाच घटकांनी (जल, अग्नि, आकाश, वायू आणि पृथ्वी) बनलेला आहे. ज्या काळात व्यक्ती धार्मिक कार्यांसह ध्यान, योग इत्यादीद्वारे आपल्या शरीरात उपस्थित असलेल्या या पंचमहाभूतांचा समतोल स्थापित करण्याचा प्रयत्न करतो तो काळ आहे. म्हणूनच अधीकामादरम्यान केलेल्या कामांनी दर तीन वर्षांनी परम शुद्धता प्राप्त केल्यानंतर व्यक्ती नवीन उर्जेने भरून जाते.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)