मुंबई : काार्तिक महिन्यातील देवउठनी एकादशी (Dev Uthani Ekadashi Importance) साजरी करण्यात येते. वर्षभरातील सर्व व्रतांमध्ये या एकादशीचे व्रत शुभ आणि महत्त्वाची मानली जाते. या एकादशी व्रताचे वर्णन महाभारताच्या कथेतही आढळते. श्रीकृष्णाने युधिष्ठिराला एकादशी व्रताचे महत्त्व सांगितले होते. यानंतर युधिष्ठिराने एकादशीचे व्रत विधिवत पूर्ण केले. एकादशीचे हे व्रत पूर्ण केल्यानंतर पापांपासून मुक्ती मिळते आणि मनोकामना पूर्ण होतात.एकादशीचे व्रत श्रद्धेने पाळल्यास त्याचे सर्व अशुभ संस्कार नष्ट होऊन मोक्षप्राप्ती होते, असे पुराणांमध्ये सांगितले आहे. याच दिवशी भगवान विष्णू त्यांच्या निद्रेमधून जागे होताता. म्हणून या एकादशीला विषेश महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
देव प्रबोधिनी एकादशी रविवार, १४ नोव्हेंबर रोजी पूर्वाभाद्रपद नक्षत्र, हर्ष योग आणि कार्तिक महिन्यात साजरी केली जाणार आहे. देवोत्थान म्हणजे देवांना झोपेतून उठवणे. शास्त्रानुसार आषाढ शुक्ल पक्षातील एकादशीला देव झोपतात आणि कार्तिक शुक्ल पक्षातील एकादशीला देव जागे होतात. या दिवसांत जगाचे रक्षणकर्ता भगवान विष्णू क्षीरसागरात निद्रावस्थेत आहेत, ज्यांना माता-भगिनींनी पूजन करून जागे केले आहे.
चार महिने झोपल्यानंतर या दिवशी भगवान हरी विष्णू आणि सर्व देवी-देवता झोपेतून जागे होतात. देवांच्या उदयापूर्वी लग्न, ग्रहप्रवेश, नवीन घर बांधणे, मुलांचे मुंडन यासारखी शुभ कार्ये कोणत्याही घरामध्ये केली जात नाहीत. देवतांच्या चार महिन्यांच्या निद्रादरम्यान पूजा, धार्मिक विधी, भागवत कथा इ. सनातन धर्मानुसार सर्व हिंदू तीज सणांची मालिका या चार महिन्यांत येते, त्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीने चुकीच्या कृत्यांपासून दूर राहून धार्मिक कार्य आणि उपासनेत व्यस्त रहावे.
देवोत्थान एकादशीची उपासनेची पद्धत
संपूर्ण घर साफ केल्यानंतर खडूने देवाचे चित्र बनवतात किंवा बाजारातून चित्र आणून ते लावतात. घराच्या मुख्य दरवाजापर्यंत फुले, पाने आणि वेलींची सुंदर आकर्षक रांगोळी, देवदेवतांच्या पावलांचे ठसे काढण्यात आले आहेत. तांदूळ, गूळ, मुळा, वांगी, रताळे, पालापाचोळा, हरभरा भाजी, मनुका, ऊस इत्यादींचा पूजेत समावेश आहे. चित्र आणि मालाला दलिया किंवा परात (चाळणी) झाकून टाका. सर्वत्र तुपाचा दिवा लावल्यानंतर घरातील सर्व महिला एकत्र बसून देवता उचलतात.
(टीप – या लेखात देण्यात आलेली माहिती, सूचना आणि मान्यता ही उपलब्ध सामान्य माहितीवर आधारित आहे. कुठलाही उपाय करण्यापूर्वी ज्योतिष विषयातील जाणकारांशी संपर्क करा…)
कोणतीच कामं वेळेत होत नाहीत? शनिवारी 5 कामे करुन बघा चुटकीसरशी होतील सर्व कामं