Sankashti Chaturthi: आज द्विजप्रीया संकष्ट चतुर्थी, काय आहे या चतुर्थीचे महत्व?
फाल्गुन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथी द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी आणि शुक्ल पक्षातील चतुर्थी तिथी विनायक चतुर्थी म्हणून ओळखली जाते. द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी गणेशाची पूजा केल्याने सर्व संकटे दूर होतात.
मुंबई, फाल्गुन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथीला द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी साजरी केली जाते. या दिवशी विधीपूर्वक गणेशाची पूजा केली जाते. आज 9 फेब्रुवारी 2023 रोजी द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी (Dwijpriya Sankashti Chaturthi)आहे. या दिवशी श्रीगणेशाची पूजा केल्याने माणसाच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात असे मानले जाते. गणपतीला प्रथम पूजनीय मानले जाते आणि कोणत्याही शुभ कार्याची सुरुवात श्रीगणेशाच्या पूजेने होते. द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी गणेशाच्या 32 रूपांपैकी सहाव्या स्वरूपाची पूजा केली जाते.
द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी मुहूर्त
चतुर्थी तारीख सुरू होते – 09 फेब्रुवारी 2023 सकाळी 06.23 पासून
चतुर्थी तिथी समाप्त होईल – 10 फेब्रुवारी 2023 सकाळी 07:58 वाजता
द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी पूजा विधि
या दिवशी सकाळी लवकर उठून आंघोळ करून स्वच्छ कपडे घालावेत. घरातील देवघर स्वच्छ करा. यानंतर उत्तर दिशेला तोंड करून गणेशाला जल अर्पण करावे. पाणी अर्पण करण्यापूर्वी त्यात तीळ टाकावे. दिवसभर उपवास ठेवा. सायंकाळी विधीपूर्वक गणेशाची पूजा करावी. श्रीगणेशाची आरती करावी, नैवेद्यामध्ये लाडू अर्पण करावेत. रात्री चंद्राचे दर्शन झाल्यावर अर्घ्य द्यावे. लाडू किंवा तीळ खाऊन उपवास सोडावा.
द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी व्रत कथा
पौराणिक कथेनुसार, एकेकाळी एक सावकार आपल्या पत्नीसोबत शहरात राहत होता. दोघांनाही मूलबाळ नव्हते. एके दिवशी सावकाराची बायको शेजाऱ्याच्या घरी गेली, तिथे ती संकष्टी चतुर्थीची पूजा करून एक गोष्ट सांगत होती. सावकाराची बायको कथा ऐकून घरी आली आणि सर्व नियम व विधी पाळून पूजा करून पुढच्या चतुर्थीला उपवास ठेवला.
श्रीगणेशाच्या आशीर्वादाने सावकार दाम्पत्याला पुत्रप्राप्ती झाली. सावकाराचा मुलगा मोठा झाल्यावर सावकाराने पुन्हा श्रीगणेशाची प्रार्थना केली की जर आपल्या मुलाचे लग्न ठरले तर आपण उपवास करून प्रसाद देऊ, पण मुलाचे लग्न ठरल्यानंतर सावकार प्रसाद व उपवास करण्यास विसरला. त्यामुळे भगवान गणेश संतापले आणि त्यांनी सावकाराच्या मुलाला लग्नाच्या दिवशी पिंपळाच्या झाडाला बांधून ठेवले.
काही वेळाने एक अविवाहित मुलगी पिंपळाच्या झाडाजवळून जात असताना सावकाराच्या मुलाचा आवाज ऐकून तिने आईला सांगितले. हे सर्व समजल्यानंतर सावकाराच्या पत्नीने गणेशाची क्षमा मागितली, प्रसाद दिला आणि उपवास ठेवला आणि आपल्या मुलाला परत पाहण्याची इच्छा करू लागली. भगवान गणेशाने सावकाराच्या मुलाला परत केले आणि सावकाराने आपल्या मुलाशी लग्न केले. तेव्हापासून संपूर्ण शहरातील सर्व लोक चतुर्थीचा उपवास करून गणेशाची पूजा करू लागले.
द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थीचे महत्त्व
फाल्गुन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथी द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी आणि शुक्ल पक्षातील चतुर्थी तिथी विनायक चतुर्थी म्हणून ओळखली जाते. द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी गणेशाची पूजा केल्याने सर्व संकटे दूर होतात. द्विजप्रिया संकष्टी चतुर्थी हा गणपतीची उपासना करण्याचा विशेष दिवस मानला जातो.
हा दिवस भारतातील उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये अधिक थाटामाटात साजरा केला जातो. द्विजप्रिया संकष्टीच्या दिवशी गणपतीची पूजा केल्याने घरातील नकारात्मक प्रभाव दूर होतो आणि शांतता कायम राहते. असे म्हटले जाते की गणेश घरातून येणारी सर्व संकटे दूर करतो आणि व्यक्तीच्या मनोकामना पूर्ण करतो.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)