नवी दिल्ली: भविष्यनिर्वाह निधी किंवा पीएफ ही पगार घेणाऱ्या लोकांसाठी एक उत्तम सुविधा आहे. बहुतेक कर्मचाऱ्यांच्या मूळ पगाराच्या 12% दरमहा पीएफ खात्यात जमा होतात. तीच रक्कम कंपनीच्या वतीने कर्मचाऱ्याच्या खात्यात दरमहा जमा केली जाते. तथापि, बहुतेक प्रकरणांमध्ये, कर्मचाऱ्याच्या ईपीएफ खात्यात दरमहा 24% रक्कम जमा केली जात नाही. मग बाकीचे पैसे कुठे जातात, असा प्रश्न साहजिकच अनेकांना पडतो.
जर तुम्ही पीएफ पासबुक पाहिले तर तुम्हाला कर्मचारी आणि कंपनीने पीएफ खात्यात जमा केलेल्या रकमेच्या स्वतंत्र नोंदी दिसतील. या व्यतिरिक्त, पीएफ खात्यात आणखी एक स्तंभ दिसतो ज्यामध्ये कर्मचारी पेन्शन योजना (ईपीएस) अंतर्गत पैसे जमा केले जातात. हे लक्षात ठेवा की ईपीएफ आणि ईपीएस दोन्ही ईपीएफओचा भाग आहेत, मात्र दोन्हीमध्ये पैसे स्वतंत्रपणे जमा केले गेले.
EPS मध्ये पैसे जमा करण्यासाठी, कंपनी आपल्या कर्मचाऱ्याच्या पगारातून पैसे कापत नाही. परंतु कंपनीच्या योगदानाचा काही भाग EPS मध्ये जमा केला जातो. नवीन नियमानुसार, मूळ वेतन 15,000 रुपयांपर्यंत निश्चित करण्यात आले आहे. या नवीन नियमानुसार, पगाराच्या 8.33% EPS मध्ये जमा होतात. याचा अर्थ असा की बेसिक सॅलरी जरी 15,000 रुपयांपेक्षा जास्त असेल, तर कंपनीकडून फक्त 1250 रुपये EPS मध्ये जमा केले जातील. मासिक पेन्शनसाठी EPS चे पैसे जमा केले जातात.
एका निवृत्त कर्मचाऱ्याला ईपीएसमधून एका महिन्यात किती पेन्शन मिळेल, हे कर्मचाऱ्याची नोकरी आणि मुदत ठरवेल. त्याचे एक निश्चित सूत्र आहे. जर एखादा कर्मचारी 10 वर्षांच्या सेवेनंतर सेवानिवृत्त झाला, तर त्याला किमान एक हजार रुपये निश्चित पेन्शन मिळेल. तथापि, जास्तीत जास्त पेन्शन रक्कम 7500 रुपये देखील असू शकते. यासाठी हे महत्वाचे आहे की कंपनी तुमची सेवा योग्यरित्या रेकॉर्ड करत आहे. आपण किती वर्षे काम केले याची अचूक नोंद ठेवा. यासाठी, तुम्ही ‘स्कीम सर्टिफिकेट’ दत्तक घेऊ शकता ज्याद्वारे ईपीएफओकडे तुमच्या नोकरी आणि मुदतीचा संपूर्ण हिशेब आहे.
EPS वर कोणतेही व्याज दिले जात नाही. ईपीएसचा नियम असा आहे की तुमच्या खात्यात जोडलेले पैसे थेट सरकारकडे जमा होतात आणि तुम्ही निवृत्त झाल्यावर सरकार त्यातून पेन्शन देते. जेव्हा कर्मचारी एक कंपनी सोडून दुसऱ्या कंपनीत जातो, तेव्हा EPF चे हस्तांतरण होते, पण यूएन क्रमांक तोच राहतो. ईपीएसच्या बाबतीत मात्र असे नाही. नोकरी बदलताना, ईपीएसचे पैसे ईपीएफओकडे जमा केले जातात. जर कर्मचाऱ्याला हवे असेल तर तो ईपीएसचे पैसे काढू शकतो किंवा दुसऱ्या नोकरीत पुढे नेऊ शकतो.
जर एखाद्या कर्मचाऱ्याला 10 वर्षे अखंड सेवा पूर्ण करता आली नसेल तर तो एकतर ईपीएसचे पैसे काढू शकतो किंवा योजनेचे प्रमाणपत्र घेऊ शकतो. ज्या नवीन कंपनीमध्ये कर्मचारी सामील होतो, त्या कंपनीच्या माध्यमातून योजनेचे प्रमाणपत्र EPAFO ला सादर करता येते. कर्मचाऱ्याची 10 वर्षे सेवा पूर्ण होताच पैसे काढण्याची सुविधा बंद होईल आणि ईपीएफओकडून योजनेचे प्रमाणपत्र घ्यावे लागेल. यासाठी तुम्हाला ईपीएफओमध्ये फॉर्म 10 C भरावा लागेल.
संबंधित बातम्या:
घाईघाईत PF चे पैसे काढताय, मग ‘या’ पाच चुका टाळा, अन्यथा….
EPFO Withdrawal: पीएफ खात्यामधून पैसे काढण्याची सोपी प्रक्रिया, जाणून घ्या सर्वकाही
EPFO ने पीएफ व्याजाबाबत चांगली बातमी, एकाच वेळी खात्यावर मोठी रक्कम जमा