Ganeshotsav 2023 : पंचमुखी गणेशाच्या आराधनेने होते शिघ्र फलप्राप्ती, असे आहे या पंचकोशांचे महत्त्व

पंचमुखी गणपती

Image Credit source: Social Media

मुंबई : हिंदू धर्मात कोणतेही नवीन कार्य सुरू करण्यापूर्वी गणपतीची पूजा करण्याची परंपरा आहे. फक्त श्रीगणेशाचे नाव घेतल्याने सर्व दु:ख आणि समस्या दूर होतात अशी धार्मिक मान्यता आहे. श्रीगणेशाच्या विविध रूपांपैकी कोणत्याही एका रूपाची पूर्ण विधीपूर्वक पूजा करून घरात प्रतिष्ठापना केल्यास जीवनातील विघ्न दूर होतात.  गणपतीची पूजा करण्यासाठी प्रत्येक दिवस शुभ आहे, मात्र गणेशोत्सवात गणपतीच्या आराधनेला विशेष महत्त्व आहे. 19 सप्टेंबरला घरोघरी बाप्पांचे आगमण झाले असून गणेश विसर्जन 28 सप्टेंबर रोजी होणार आहे. देशभरात दहा दिवसांच्या गणेशोत्सवाचा (Ganeshotsav 2023) उत्साह पाहायला मिळत आहे. आज आपण पंचमुखी गणेशाच्या मूर्तीचे महत्त्व जाणून घेऊया. असे मानले जाते की पंचमुखी गणेश हे चार दिशांचे आणि विश्वाचे प्रतीक आहे, जे चार दिशा आणि पंच तत्वांचे रक्षण करते.

पंचमुखी गणेशाचे महत्त्व

पंच म्हणजे पाच आणि मुख म्हणजे तोंड. म्हणजे पाच चेहरे. म्हणून पाचमुखी गजाननाला पंचमुखी गणेश म्हणतात. श्रीगणेशाची ही पाच मुखं पंचकोशाचे प्रतीक मानली जातात. यांना पाच प्रकारचे शरीर म्हटले गेले आहे, जे पुढीलप्रमाणे आहेत-

• अन्नमय कोश – हा पंचकोशांपैकी पहिला कोश आहे. पृथ्वी, तारे, ग्रह, नक्षत्र इत्यादी संपूर्ण निर्जीव जगाला अन्नमय कोश म्हणतात.
• प्राणमय कोष – दुसरे आवरण हे दुसरे आवरण आहे. मुळात जीव आल्याने हवेतील घटक हळूहळू जागृत होऊन त्यातून अनेक प्रकारचे जीव प्रकट होतात. यालाच प्राणमय कोष म्हणतात.
• मनोमय कोश- हे तिसरे आवरण आहे. सजीवांमध्ये मन जागृत असते आणि ज्यांचे मन जास्त जागृत असते तेच चैतन्यवान बनतात.
• विज्ञानमय कोश – विज्ञानमय कोश हा चौथा कोश आहे. जो ऐहिक भ्रमाचे ज्ञान प्राप्त करू शकतो. सत्याच्या मार्गावर चालणारा बोधी ज्ञानाच्या शब्दकोशात आहे.
• आनंदमय कोश – हे पाचवे आवरण आहे. या कोशाचे ज्ञान घेतल्यावर मनुष्य समाधी घेऊन महामानव बनतो आणि मानवाला दिव्य बनण्याची शक्ती प्राप्त होते. माणसाला या शब्दकोशाचे ज्ञान प्राप्त होताच तो एक परिपूर्ण माणूस बनतो.

या पाच कोशांचे ज्ञान झाल्यावर जो मनुष्य मुक्त होतो, तो ब्रह्मामध्ये लीन होतो, असे म्हणतात. भगवान गणेशाचे हे पाच मुख सृष्टीच्या या पाच रूपांचे प्रतीक आहेत.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)