दिवाळी हा दिव्यांचा आणि आनंदाचा सण आहे. हा सण धनत्रयोदशीला म्हणजेच कार्तिक महिन्याच्या त्रयोदशीला सुरू होतो आणि हा सण अमावस्येपर्यंत साजरा केला जातो.
त्रयोदशी, चतुर्थी आणि अमावस्या हे तीन दिवस सतत दिवा लावावा. दीपक या शब्दाचा उगम आणि दिव्यांच्या आवलींनी सजवलेला हा सण साजरा करण्यामागील पौराणिक महत्त्व जाणून घेऊया.
दीपोत्सव हा भगवान विष्णूंचा त्यांच्या गृहस्थ रूपाचा उत्सव आहे. या सणाला लक्ष्मी आणि गणेशाच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे. त्यामुळे दिवाळीच्या दिवशी दोघांचीही पूजा केली जाते.
धनत्रयोदशीच्या दिवशी प्रदोषकाळात म्हणजेच संध्याकाळी दिप दान केल्याने मृत्यूची भीती दूर होते. हिंदू धर्मात, प्रकाशाची नेहमी सूर्य आणि अग्नीच्या रूपात पूजा केली जाते.
सर्व प्राणिमात्रांना प्रकाश आणि जीवन देण्यासाठी देवाच्या उजव्या डोळ्यापासून सूर्याची उत्पत्ती झाल्याचे सांगितले जाते. प्रत्येक पंथात प्रकाश आणि ज्योत यांचे स्वतःचे महत्त्व आहे.
लंका जिंकून भगवान राम अयोध्येला परत आले, तो दिवस कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अमावस्या तिथी होती. अयोध्येतील सर्व जनतेने दीप प्रज्वलन करून त्यांचे स्वागत केले. दिवाळीला दिवे लावण्याची परंपरा या दिवसापासून सुरू आहे.
दिवा आणि त्याची ज्योत जीवनासारखीच ज्वलंत आहे. पृथ्वी, आकाश, अग्नी, पाणी आणि वायु या पाचही घटकांपासून दिवा बनवला जातो आणि प्रज्वलित होतो. दिवा लावल्याने वातावरण शुद्ध होते. मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावल्याने वातावरणातील विषारी जंतू नष्ट होतात.
दिवाळी