Kumbha Mela 2023 : गंगा पुष्कर कुंभला सुरूवात, बारा वर्षानंतर भरणारा हा कुंभ मेळा का आहे विशेष?
दरवर्षी या पुष्कर कुंभ स्नानासाठी गुरूच्या राशी बदलानुसार नदी निश्चित केली जाते. गुरू मेष राशीत असताना गंगा वृषभ राशीत, नर्मदा वृषभ राशीत आणि सरस्वती मिथुन राशीत असते
प्रयागराज : शनिवार 22 एप्रिलपासून उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज येथे गंगा पुष्कर कुंभाला (Kumbha Mela Prayagraj) सुरुवात झाली आहे. विशेषत: आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणामधून लाखो लोकं या कुंभात पोहोचतात आणि गंगेत स्नान करण्यासोबतच पिंडदान, श्राद्ध विधी करतात. जेव्हा गुरु ग्रह मेष आणि अश्विनी नक्षत्रात प्रवेश करतो तेव्हा 12 वर्षातून एकदा गंगा पुष्कर कुंभमेळा आयोजित केला जातो. हा कुंभ 3 मेपर्यंत चालणार आहे.
गंगा पुष्करचे धार्मिक महत्त्व
आंध्र प्रदेशातील धार्मिक मान्यतेनुसार पुष्कर नावाच्या शिवभक्ताने अनेक वर्षे तपश्चर्या केली. तेव्हा देव गुरु बृहस्पती यांच्या आज्ञेवरून शिवजींनी त्यांना नद्यांमध्ये राहून त्यांना शुद्ध करण्याचे वरदान दिले. यानंतर गुरुच्या राशी परिवर्तनावर पुष्कर स्नानाची परंपरा सुरू झाली.
दरवर्षी या पुष्कर कुंभ स्नानासाठी गुरूच्या राशी बदलानुसार नदी निश्चित केली जाते. गुरू मेष राशीत असताना गंगा वृषभ राशीत, नर्मदा वृषभ राशीत आणि सरस्वती मिथुन राशीत असते, हे अशा प्रकारे समजू शकते. गंगा, नर्मदा, सरस्वती, यमुना, गोदावरी, कृष्णा, कावेरी, भीमा, तापी, तुंगभद्रा, सिंधू आणि प्राणहिता या 12 पवित्र नद्या आहेत.
जेव्हा गुरु 12 राशींपैकी पहिल्या राशीत असतो, म्हणजे मेष, तेव्हा भक्त पुष्कर गंगा नदीत राहतो असे मानले जाते. 12 दिवस चालणाऱ्या या पुष्कर कुंभात गंगेत स्नान करण्याची परंपरा आहे. 12 दिवसांचा कुंभ कारण या दिवसांत गुरु अश्विनी नक्षत्राच्या पहिल्या चरणात आहे. जे 27 नक्षत्रांपैकी पहिले आहे. या नक्षत्रात गुरूच्या सान्निध्यात गंगेत स्नान केल्याने रोग दूर होतात असे मानले जाते.
पितृशांतीसाठी देखील हा विशेष काळ आहे. या दरम्यान गंगेत स्नान करून पितरांना गंगेच्या पाण्याने अर्पण केल्याने मोक्ष प्राप्त होतो. या वेळी केलेल्या श्राद्ध-तर्पणाने पितर 12 वर्षे तृप्त होतात.
यावेळी अक्षय्य तृतीयेचा योगायोग आहे
यावेळी अक्षय्य तृतीयेच्या दुर्मिळ योगायोगाने गंगा पुष्कर कुंभ सुरू होत आहे. या उत्सवात गंगोत्री धामचे दरवाजेही उघडले. असा शुभ योगायोग गेल्या 100 वर्षात घडला नव्हता. त्याचबरोबर या कुंभ काळात गुरू, सूर्य आणि राहू मेष राशीत राहतील. या तिघांच्या विशेष स्थितीत पितरांसाठी स्नान आणि दान करणे अक्षय पुण्य प्राप्त होईल.
काय असेल विशेष व्यावस्था
गंगा पुष्कर मेळ्यासाठी सरकारने पूर्ण तयारी केली आहे. काशीच्या घाटांवर वारंवार स्वच्छता केली जाईल. भाविकांसाठी चेंजिंग रूमची व्यवस्था करण्यात आली आहे.
या जत्रेमुळे मणिकर्णिका घाट, केदार घाट, ललिता घाट आणि वाराणसीच्या अस्सी घाटासह येथील मंदिरांमध्येही भाविकांची गर्दी वाढणार आहे. काशी विश्वनाथ मंदिर, विशालाक्षी मंदिर, काळभैरव मंदिर, संकटमोचन, दुर्गा मंदिर यासह वाराणसीतील इतर मंदिरांना भेट देण्यासाठी भाविकांसाठी विशेष व्यवस्था करण्यात येणार आहे.
विशेषत: आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणामधून बरेच लोकं या जत्रेला पोहोचतात. प्रशासनाने तेलगू भाषिक लोकांच्या सहकार्याने या कार्यक्रमाची तयारी केली आहे. या जत्रेला येणाऱ्या भाविकांसाठी शहरातील हॉटेल, धर्मशाळांची यादी तयार करण्यात आली असून या याद्या शहरातील महत्त्वाच्या ठिकाणी लावण्यात आल्या आहेत.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)
