हिंदू धर्मात पंचांग आणि मुहूर्ताला का आहे इतके महत्त्व? 99 टक्के लोकांना नाही माहिती कारण
वैदिक शास्त्रानुसार शुभ मुहूर्त (What is Muhurat) हा विशिष्ट काळ आहे जेव्हा सूर्यमालेतील ग्रह आणि नक्षत्रांची स्थिती विशीष्ट कार्यासाठी शुभ असते.
मुंबई : हिंदू धर्मात कोणतेही शुभ किंवा शुभ कार्य सुरू करण्यापूर्वी शुभ मुहूर्तावर विशेष लक्ष दिले जाते. असे मानले जाते की शुभ मुहूर्तावर केलेल्या कामामुळे व्यक्तीला विशेष लाभ होतो. ही परंपरा आजची नसून पौराणिक काळापासूनची आहे. वैदिक शास्त्रानुसार शुभ मुहूर्त (What is Muhurat) हा विशिष्ट काळ आहे जेव्हा सूर्यमालेतील ग्रह आणि नक्षत्रांची स्थिती विशीष्ट कार्यासाठी शुभ असते. यामुळेच अडथळे आणि अडचणी दूर ठेवण्यासाठी शुभ मुहूर्त पाळला जातो. हिंदू धर्मात, मुंडण, उपनयन, विवाह, गृहप्रवेश किंवा नामकरण यासारख्या महत्त्वाच्या कामांसाठी शुभ काळ निश्चितपणे पाळला जातो. असे मानले जाते की शुभ मुहूर्तावर कोणत्याही कामाची सुरुवात आणि समाप्ती केल्याने व्यक्तीच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात आणि जीवनात येणाऱ्या अनेक प्रकारच्या समस्यांचाही अंत होतो.
शुभ मुहूर्त जाणून घेण्यासाठी ज्योतिषी किंवा पंडितांची मदत घेतली जाते. ज्योतिष शास्त्रानुसार केवळ शुभ काळच कामासाठी योग्य मानला जातो. शास्त्रांमध्ये असेही सांगण्यात आले आहे की, जर एखाद्या व्यक्तीने अशुभ काळात शुभ कार्य केले तर त्याला जीवनात अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते अशी धार्मीक मान्यता आहे.
वैदिक पंचांगाचे पाच विशेष भाग आहेत
वैदिक पंचांगात 5 विशेष अंगांचे वर्णन केले आहे. नक्षत्र, तिथी, योग, करण आणि युद्ध असे पाच विशेष भाग आहेत. या पाच गोष्टींचा अभ्यास करून काढल्या जाणाऱ्या वेळेला शुभ मुहूर्त म्हणतात. जे कोणत्याही शुभ कार्यासाठी विशेष मानले जाते.
नक्षत्र
हे पंचांगातील पहिले नक्षत्र आहे. ज्योतिषांच्या मते 27 प्रकारचे नक्षत्र असून मुहूर्त काढतांना 28 वे नक्षत्रही मोजले जाते, याला अभिजीत नक्षत्र म्हणतात. कोणतेही विशेष कार्य करताना या नक्षत्रांचे विशेष महत्त्व आहे.
तिथी
पंचांगचा दुसरा विशेष भाग म्हणजे तिथी, ज्याचे 16 प्रकार आहेत. यापैकी पौर्णिमा आणि अमावस्या या दोन महत्त्वाच्या तिथी आहेत. हे शुक्ल पक्ष आणि कृष्ण पक्षाचे विभाजन करते. हिंदू कॅलेंडरनुसार, अमावस्या आणि पौर्णिमा यादरम्यानच्या कालावधीला शुक्ल पक्ष म्हणतात आणि पौर्णिमा आणि अमावस्या दरम्यानच्या कालावधीला कृष्ण पक्ष म्हणतात. असेही मानले जाते की कृष्ण पक्षाचा काळ कोणत्याही विशेष कामासाठी चांगला नाही. म्हणूनच ज्योतिषी बहुतेक शुभ मुहूर्त शुक्ल पक्षाच्या काळात काढतात. कारण कृष्ण पक्षात चंद्राची शक्ती कमकुवत होते. जे कोणत्याही शुभ कार्यासाठी शुभ मानले जात नाही.
योग
पंचांगाचा तिसरा आणि महत्त्वाचा भाग म्हणजे योग. ज्योतिषशास्त्रात 27 प्रकारच्या योगांचे वर्णन केले आहे. या सर्व योगांचा माणसाच्या जीवनावर खोलवर परिणाम होतो. यासोबतच ज्योतिष शास्त्रात सांगितलेले शुभ योग तयार केल्याने व्यक्तीला अनेक प्रकारची सिद्धी देखील प्राप्त होते. गुरु पुष्य योगामध्ये खरेदी केल्याने व्यक्तीला जीवनात धन-समृद्धी मिळते. त्याचप्रमाणे ध्रुव, सिद्धी इत्यादी योगांची निर्मितीही जीवनात विविध प्रकारचे परिणाम करते.
करण
पंचांगातील चौथा महत्त्वाचा भाग म्हणजे करण. याला तारखेचा अर्धा भाग म्हणतात. मुख्यतः 11 प्रकारची कारणे आहेत. यापैकी चार स्थिर आहेत आणि सात त्यांचा वेग बदलत राहतात. त्यांच्या निर्माणाने माणसाच्या जीवनावर खोलवर परिणाम होतो.
वार
पंचांगच्या शेवटच्या आणि महत्त्वाच्या भागाला वार म्हणतात. एका सूर्योदयापासून दुसऱ्या सूर्योदयापर्यंतच्या कालावधीला वार म्हणतात. रविवार, सोमवार, मंगळवार इत्यादी हे सर्व सात प्रकारचे वार आहेत. त्यापैकी सोमवार, बुधवार, गुरुवार आणि शुक्रवार हे दिवस सर्वात शुभ मानले जातात. कारण या दिवशी पूजा केल्याने देवतांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो आणि व्यक्तीच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)
