पत्नीचे दागिने गहाण ठेवून उभारला बिझनेस, आज आहे भारतातील सर्वात मोठा हॉटेल ब्रँड

मोहन सिंग ओबेरॉय भारतातील हॉटेल उद्योगाचे प्रणेते मानले जातात. त्यांनी ओबेरॉय हॉटेल्स अँड रिसॉर्ट्सची स्थापना केली, जी आज देशातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा हॉटेल ब्रँड आहे. ओबेरॉय ग्रुपची भारत, इंडोनेशिया, इजिप्त, यूएई, मॉरिशस आणि सौदी अरेबियामध्ये 31 हॉटेल्स आहेत.

मोहन सिंग ओबेरॉय यांनी जगभरात ओबेरॉय आणि ट्रायडंट सारखी हॉटेल्स स्थापन करून भारतीय हॉस्पिटॅलिटी इंडस्ट्रीला जगभरात ओळख मिळवून दिली. आज ओबेरॉय समूहाच्या ईआयएच लिमिटेड आणि ईआयएच असोसिएटेड हॉटेल्स लिमिटेड या दोन सूचीबद्ध कंपन्या आहेत. त्यांचे एकूण मार्केट कॅप सुमारे 25 हजार कोटी रुपये आहे. मोहन सिंग ओबेरॉय यांची एक अल्पवयीन क्लार्कपासून ते भारतीय हॉस्पिटॅलिटी इंडस्ट्रीचा आधारस्तंभ बनण्यापर्यंतची कहाणी प्रेरणादायी आहे.

मोहन सिंग यांचे सुरुवातीचे शिक्षण रावळपिंडी येथे झाले. त्यानंतर ते पदवीसाठी लाहोरला गेले. त्यानंतर चांगल्या संधीच्या शोधात ते शिमला येथे गेले. जेव्हा तो सिमल्यात पोहोचला तेव्हा त्यांच्याकडे पैसे नव्हते. त्यांना सेसिल हॉटेलमध्ये फ्रंट डेस्क क्लर्क म्हणून नोकरी मिळाली. त्यांना महिन्याला 50 रुपये मिळत होते. इथून मोहन सिंग यांच्या कारकिर्दीला सुरुवात झाली. त्यांची मेहनत, चांगले कामाचा हॉटेलच्या इंग्रज मॅनेजरवर खोल ठसा उमटला. मोहनसिंग हे शिकण्यासाठी नेहमीच उत्सुक असत. डेस्क क्लार्कच्या कामाच्या पलीकडे जाऊन त्यांनी अतिरिक्त काम आणि नव्या जबाबदाऱ्या स्वीकारल्या.

शिमलामधील नोकरी

काही वर्षांनी हॉटेल मॅनेजरने एक छोटंसं हॉटेल विकत घेतलं तेव्हा त्यांनी ओबेरॉयला आपल्यासोबत काम करण्याचं आमंत्रण दिलं. 1934 मध्ये ओबेरॉय यांनी क्लार्क हॉटेल विकत घेऊन हॉटेल व्यवसायात प्रवेश केला. पत्नीचे दागिने आणि सर्व सामान गहाण ठेवून त्यांनी हॉटेल खरेदी केले. त्यानंतर चार वर्षांनी त्यांनी कोलकात्याचे ग्रँड हॉटेल भाड्याने घेतले. या हॉटेलमध्ये 500 खोल्या होत्या. आपल्या जिद्दीने आणि आत्मविश्वासाने त्यांनी हॉटेलला यशस्वी आणि फायदेशीर व्यवसायात रुपांतरित केले.

हळूहळू ओबेरॉयने असोसिएटेड हॉटेल्स ऑफ इंडियाच्या शेअर्समध्ये गुंतवणूक केली. सिमला, दिल्ली, लाहोर, मुरी, रावळपिंडी आणि पेशावर येथे या ग्रुपची हॉटेल्स होती. 1943 मध्ये, त्यांनी एएचआयमध्ये नियंत्रित स्वारस्य मिळविले आणि देशातील सर्वात मोठी हॉटेल साखळी व्यवस्थापित करणारे ते पहिले भारतीय बनले. 1965 मध्ये त्यांनी नवी दिल्लीत ओबेरॉय इंटरकॉन्टिनेंटल उघडले आणि त्यानंतर 1973 मध्ये त्यांनी मुंबईत 35 मजली ओबेरॉय शेराटन बांधले आणि हे यश आणखी वाढवले.

समूहाचा व्यवसाय

आंतरराष्ट्रीय पर्यटकांना आकर्षित करण्यासाठी त्यांनी जागतिक हॉटेल ब्रँड्सशी भागीदारी केली. त्यांच्या नेतृत्वाखाली ओबेरॉय ग्रुपने आपला दुसरा हॉटेल ब्रँड ट्रायडेंट लाँच केला. आज भारतात मुंबई, चेन्नई, गुडगाव (दिल्ली एनसीआर), हैदराबाद, भुवनेश्वर, कोचीन, आग्रा, जयपूर आणि उदयपूर या शहरांमध्ये दहा ट्रायडंट हॉटेल्स आहेत. याशिवाय सौदी अरेबियातील जेद्दाह येथेही आंतरराष्ट्रीय ट्रायडेंट मालमत्ता आहे. ओबेरॉय ग्रुपमध्ये जगभरात 12,000 हून अधिक कर्मचारी काम करतात. मोहन सिंग ओबेरॉय यांचे 2002 मध्ये वयाच्या 103 व्या वर्षी निधन झाले.