ई-श्रम पोर्टल : शेतमजूर ते रिक्षाचालक नोंदणी; सर्व माहिती एका क्लिकवर

असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणीदरम्यान किंवा भविष्यातील कार्यवाहीसाठी कोणत्याही प्रकारचे शुल्क अदा करावे लागणार नाही. मात्र, सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी कामगारांना ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणी अनिवार्य असणार आहे.

प्रातिनिधीक फोटो

टीव्ही 9 मराठी डिजीटल टीम | Updated on: Jan 03, 2022 | 6:28 PM

नवी दिल्ली: केंद्र सरकारने असंघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी वर्ष 2021 मध्ये ई-श्रम पोर्टलची सुरुवात केली. सामाजिक सुरक्षा योजनांच्या कक्षेत कामगारांचा समावेश हा या पोर्टलचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. ई-श्रम पोर्टलवर आत्तापर्यंत 18 कोटीहून अधिक कामगारांनी नोंदणी केली आहे. वर्ष 2022 अखेरीस देशातील सर्व असंघटित क्षेत्रातील कामगारांच्या नोंदणीचे उद्दिष्ट सरकारने निर्धारित केले आहे.

ई-श्रम पोर्टलविषयी अद्यापही मोठ्या प्रमाणात साशंकता आहे. उद्दिष्ट, संरचना आणि समावेश याविषयीच्या प्रश्नोत्तराचा तिढा अद्याप सुटलेला नाही. त्यामुळे ई-श्रम पोर्टलविषयीचे महत्वाचे मुद्दे जाणून घेऊयात

o असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणीची मुभा आहे. असंघटित क्षेत्रात नेमका कुणाचा सहभाग होतो याविषयी श्रम व रोजगार मंत्रालयाच्या ट्विटर हँडलवरुन अधिकृत माहिती जारी करण्यात आली आहे.

o निर्माणाधीन कामगार (कंस्ट्रक्शन वर्कर), स्थलांतरित कामगार, रस्त्यावरील विक्रेते, कृषी कामगार तसेच भविष्य निर्वाह निधीचे सदस्य नसलेले अन्य कोणतेही कामगार ई-श्रम पोर्टलद्वारे नोंदणी करू शकतात.

o घरेलू कामगार ते असंघटित क्षेत्रातील कामगार तसेच भविष्य निर्वाह निधीचे सदस्य नसलेले कर्मचारी यांना असंघटित कामगार संबोधले जाते. लघू व सीमांत शेतकरी, कृषी कामगार, मासेमारी करणाऱ्या व्यक्ती, लेबल आणि पॅकेजिंग कामगार, लेदर कामगार, न्हावी, भाजी विक्रेता, फळ विक्रेता, रिक्षा चालक, मनरेगा कामगार या सर्वांचा असंघटित कामगारांच्या व्याखेत अंतर्भाव होतो.

o असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणीदरम्यान किंवा भविष्यातील कार्यवाहीसाठी कोणत्याही प्रकारच्या शुल्क अदा करावे लागणार नाही. मात्र, सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी कामगारांना ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणी अनिवार्य असणार आहे.

o ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणीसाठी उत्पन्नाचे कोणतेही निकष लावण्यात आलेले नाहीत. केवळ कामगार हा आयकर भरणारा नसावा. 16 ते 59 वयोगटातील कोणताही असंघटित क्षेत्रातील कामगार ई-श्राम पोर्टलवर नोंदणीसाठी पात्र आहे. नोंदणीसाठी आधार क्रमांक, मोबाइल क्रमांक, आधारशी जोडलेले बँक खाते यासारख्या कागदपत्रांची आवश्यकता आहे.

o पोर्टलवर नोंदणी करण्यास इच्छुक कामगारांना मदत करण्यासाठी सरकारने राष्ट्रीय टोल फ्री क्रमांक – 14434 देखील दिलेला आहे. नंबर वर कॉल करून कामगार माहिती आणि प्रक्रियेबद्दल अधिक जाणून घेऊ शकतात.

o ई-श्रम पोर्टलवरील नोंदणीने केवळ चार महिन्यांत 14 कोटींचा टप्पा पार केला आहे. उत्तर प्रदेश, पश्चिम बंगाल, बिहार, ओरीसा आणि झारखंड या पाच राज्यांनी नोंदणीमध्ये आघाडी घेतल्याचे पोर्टलवरील माहितीतून स्पष्ट होते.